Εκγόμφωση (βγάλσιμο) Δοντιού από κτύπημα ●
Οδηγίες για Πρώτες Βοήθειες

Αν βρείτε το δόντι και φθάσετε στον οδοντίατρο σε λιγότερο από μια ώρα αφού ένα μόνιμο δόντι βγήκε τελείως από τη θέση του, ο οδοντίατρος θα προσπαθήσει να το επανατοποθετήσει στο φατνίο. Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τις πιθανότητες επιτυχούς επανεμφύτευσης ενός βγαλμένου δοντιού είναι η κατάσταση του δοντιού, ο τρόπος χειρισμού και διατήρησης του, καθώς και ο χρόνος μέχρι να το επανατοποθετήσει ο οδοντίατρος στην υποδοχή του στη γνάθο.

Ο τρόπος και η ταχύτητα με τα οποία θα χειριστούμε ένα δόντι που έχει βγεί από τη θέση του μετά από ένα κτύπημα έχουν κρίσιμη σημασία για την δυνατότητα του να επανεμφυτευθεί επιτυχώς.

• Καταρχήν, πρέπει να εκτιμηθεί η σοβαρότητα του τραυματισμού για τη γενική υγεία. Αν παρατηρηθεί ζάλη, έμετος ή λιποθυμία υπάρχει πιθανότητα εγκεφαλικής διάσεισης και χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση και αντιμετώπιση.
• Αν υπάρχει αιμορραγία τοποθετείστε μια γάζα πάνω στο σημείο του τραυματισμού και δαγκώνετε τη ελαφρά. Χρησιμοποιείστε κρύα επιθέματα για να μειώσετε τη δημιουργία οιδήματος στην τραυματισμένη περιοχή.
• Ψάξτε και βρείτε το δόντι, αφού πρώτα βεβαιωθείτε ότι πράγματι λείπει από το φατνίο. Μπορεί με το κτύπημα το δόντι να έχει πιεστεί και σφηνωθεί μέσα στο φατνίο κάτω από τα ούλα σε βαθμό που να μην είναι ορατή η μύλη του. Αν δεν το βρείτε, υπάρχει πιθανότητα να έχει καταποθεί ή να έχει πάει στους βρόγχους μέσω της αναπνευστικής οδού, οπότε θα χρειαστεί ακτινολογική διερεύνηση. Αν το δόντι έχει σπάσει βρείτε όλα τα κομμάτια του. Έχετε πάντως υπόψιν σας ότι εάν υπάρχει σπάσιμο στη ρίζα το δόντι είναι πολύ δύσκολο να σωθεί.
• Αν πρόκειται για παιδί μεταξύ 6-12 ετών ελέγξτε αν πρόκειται για νεογιλό ή μόνιμο δόντι. Αν είναι νεογιλό δεν γίνεται επανεμφύτευση του για να αποφευχθεί τυχόν τραυματισμός του διάδοχου μόνιμου δοντιού που αναπτύσσεται στη θέση του. Αν δεν μπορεί να εξακριβωθεί αν είναι μόνιμο ή νεογιλό ακολουθείστε τις οδηγίες σαν να πρόκειται για μόνιμο δόντι (αυτό θα εξακριβωθεί αργότερα από τον οδοντίατρο).
• Πιάστε το δόντι προσεκτικά από την μύλη, δηλαδή από την πλευρά της μασητικής επιφάνειας. ΜΗΝ αγγίξετε το δόντι στην περιοχή της ρίζας του. Τα κύτταρα των περιοδοντικών συνδέσμων γύρω από τη ρίζα μπορεί να καταστραφούν ή να μολυνθούν με την επαφή χάνοντας τη δυνατότητα ανάπλασης τους. Χωρίς τους περιοδοντικούς συνδέσμους το δόντι δεν είναι δυνατόν να επαναπροσδεθεί και να σταθεροποιηθεί ξανά μέσα στο φατνίο.
• Αποφύγετε να πλύνετε το δόντι και σε καμμιά περίπτωση μην προσπαθήσετε να το σκουπίσετε με χαρτί ή πανί. Αν είναι βρώμικο μπορείτε να το ξεπλύνετε απαλά για λίγα δευτερόλεπτα κρατώντας το από τη μύλη κατά προτίμηση με κρύο γάλα αν είναι διαθέσιμο, ή κατ’ ανάγκην με κρύο νερό. Μην χρησιμοποιήσετε απολυμαντικά ή σαπούνι.
• Διατηρείστε το υγρό. Η καλύτερη λύση για να διατηρηθεί υγρό είναι να επανατοποθετηθεί προσεκτικά στη θέση του στο στόμα. Εναλλακτικά μπορείτε να κρατήσετε το δόντι μέσα στο στόμα σας κάτω από τη γλώσσα ή ανάμεσα στο κάτω χείλος ή το μάγουλο και τα ούλα (οι λύσεις αυτές δεν ισχύουν για παιδιά λόγω του κινδύνου κατάποσης). Μπορείτε επίσης να το διατηρήσετε σε ένα καθαρό δοχείο με κρύο γάλα ή ακόμη και με σάλιο σας, όχι όμως σε νερό. Τελευταία έχουν κυκλοφορήσει ειδικά κιτ διάσωσης δοντιών που έχουν εκγομφωθεί τα οποία περιέχουν ειδικό υγρό για τη διατήρηση του δοντιού μέχρι και για 2 ώρες.
• Μην το τυλίξετε σε χαρτί ή πανί, ακόμη και αν είναι βρεγμένο. Προσέξτε να μην κτυπηθεί η ρίζα του.
• Επισκεφθείτε άμεσα τον πλησιέστερο οδοντίατρο αν ο δικός σας δεν είναι διαθέσιμος. Ο χρόνος είναι κρίσιμος για την σωτηρία του δοντιού. Αν το δόντι επανεμφυτευθεί μέσα σε μισή ώρα από τη στιγμή του ατυχήματος υπάρχουν υψηλές πιθανότητες να σωθεί και να διατηρηθεί στο στόμα για αρκετά ακόμη χρόνια. Με την πάροδο της ώρας τα εναπομείναντα στο δόντι θρεπτικά συστατικά εξαντλούνται και τα κύτταρα πεθαίνουν μειώνοντας σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας με κάθε λεπτό καθυστέρησης.

Διαβάστε περισσότερα για την θεραπευτική αντιμετώπιση τραυματισμών των δοντιών.

Αν δεν είναι δυνατόν να επισκεφθείτε εγκαίρως έναν οδοντίατρο, η μόνη λύση είναι να προσπαθήσετε μόνοι σας να τοποθετήσετε το δόντι στη θέση του. Κάντε απαλές αργές κινήσεις και μην το πιέσετε με δύναμη αν βρείτε αντίσταση. Προσέξτε ώστε το δόντι να έχει τον σωστό προσανατολισμό. Κατόπιν τοποθετείστε μια γάζα η ένα φακελάκι τσαγιού επάνω στο δόντι και δαγκώνετε ελαφρά για να διατηρηθεί στη θέση του μέχρι να φθάσετε στον οδοντίατρο.

Μετά την επανεμφύτευση του το τραυματισμένο δόντι θα χρειαστεί οπωσδήποτε ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) καθώς δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθεί η λειτουργία του νεύρου και η αιμάτωση του πολφού.

Για την πρόληψη των τραυματισμών των δοντιών είναι σημαντικό κατά τη συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα ή φυσικές δραστηριότητες όπου είναι πιθανή μια πτώση (πχ. ποδήλατο) να χρησιμοποιούνται οι ειδικοί ελαστικοί νάρθηκες προστασίας των δοντιών (mouthguard).

Οι στοματικοί νάρθηκες διατίθενται σε 3 τύπους: τους τυποποιημένους πλαστικούς νάρθηκες ενός μεγέθους που προσαρμόζονται ικανοποιητικά στα περισσότερα στόματα, τους νάρθηκες που διαμορφώνονται μετά από θέρμανση του υλικού στα δόντια, και τους προστατευτικούς νάρθηκες που κατασκευάζονται από τον οδοντίατρο με λήψη αποτυπώματος ώστε να ταιριάζουν τέλεια στα δόντια του κάθε ασθενούς. Όπως είναι αναμενόμενο οι ατομικοί νάρθηκες είναι η ακριβότερη επιλογή, αλλά έχουν την καλύτερη εφαρμογή παρέχοντας και πολύ καλύτερη προστασία.

Οι στοματικοί νάρθηκες προσαρμόζονται είτε και στις 2 γνάθους είτε μόνο στη μία (συνήθως την επάνω). Λειτουργούν απορροφώντας τον κραδασμό ενός πιθανού χτυπήματος, μοιράζοντας την πίεση σε όλα τα δόντια και μη επιτρέποντας στα δόντια των δύο γνάθων να έρθουν σε άμεση επαφή μεταξύ τους και να τραυματιστούν.