Τραυματισμοί Δοντιών • Θεραπεία • Αποκατάσταση

Οι τραυματισμοί στην περιοχή του στόματος αφορούν συνήθως σπάσιμο δοντιού ή μετακίνηση δοντιού από τη θέση του. Συχνά συνοδεύονται και από τραυματισμούς άλλων μαλακών ή σκληρών ιστών του στόματος πχ των χειλέων ή της γνάθου.

Χαλάρωση δοντιού

Μόνιμα/Νεογιλά. Συνήθως δεν απαιτείται ιδιαίτερη θεραπεία, αλλά σε περιπτώσεις πολύ αυξημένης ή ενοχλητικής κινητικότητας μπορεί να γίνει σταθεροποίηση του δοντιού με περιοδοντική πάστα, ρητίνη, ή με μηχανισμούς παρόμοιους με τα ορθοδοντικά σιδεράκια, για μερικές ημέρες μέχρι να επουλωθεί η βλάβη των περιοδοντικών συνδέσμων. Οι σπασμένοι περιοδοντικοί σύνδεσμοι χρειάζονται 2 με 4 εβδομάδες μέχρι να επουλωθούν και επανασυνδεθούν με το οστό του φατνίου ώστε να σταθεροποιήσουν ξανά το δόντι. Το δόντι απαιτεί παρακολούθηση καθώς μπορεί να χρειαστεί απονεύρωση.

Πλευρική μετατόπιση

Νεογιλά. Σε παιδικά δόντια με πλευρική μετατόπιση, ο οδοντίατρος ασκώντας πίεση με το δάκτυλο θα προσπαθήσει να επαναφέρει το δόντι στη σωστή γωνία. Χρειάζεται σταθεροποίηση για 2-4 εβδομάδες και σε αρκετές περιπτώσεις απονεύρωση.

Μόνιμα. Σε μόνιμα δόντια ακολουθείται η ίδια διαδικασία αλλά, ιδίως αν υπάρχει και βλάβη του φατνιακού οστού, η επαναφορά του δοντιού είναι δυσκολότερη, και ίσως χρειαστεί σύντομη ορθοδοντική θεραπεία για να επανέλθει το δόντι στη σωστή θέση.

Μερική εκγόμφωση δοντιού

Μόνιμα/Νεογιλά. Αν το δόντι έχει μετακινηθεί από τη θέση του αλλά δεν έχει βγεί τελείως, ο οδοντίατρος θα προσπαθήσει να το μετακινήσει στην κανονική του θέση. Πιθανόν να χρειαστεί ενδοδοντική θεραπεία αν έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη τα νεύρα και τα αγγεία του δοντιού, αλλά και σταθεροποίηση του δοντιού αν αυτό εμφανίζει μεγάλη κινητικότητα.

Εμβύθιση δοντιού

Μόνιμα. Αν ένα μόνιμο δόντι έχει πιεστεί μέσα στο φατνίο, το δόντι εξετάζεται ακτινογραφικά για να διαπιστωθεί τυχόν κάταγμα της ρίζας, οπότε δυστυχώς δεν είναι δυνατή η διάσωση του δοντιού και αυτό θα πρέπει να εξαχθεί και να αντικατασταθεί με γέφυρα ή οδοντικό εμφύτευμα. Ακόμη όμως και αν το δόντι είναι σε καλή κατάσταση μπορεί να χρειαστεί απονεύρωση μετά από 3-4 εβδομάδες αν διαπιστωθεί ότι λόγω της συμπίεσης έχει καταστραφεί το νεύρο ή έχει διακοπεί η αιμάτωση του δοντιού. Άν η εμβύθιση είναι μέχρι 3 χιλιοστά πιθανότατα το δόντι θα επανέλθει σταδιακά μόνο του στη θέση του με την πάροδο του χρόνου. Αν η εμβύθιση είναι μεγαλύτερη και μέχρι 7χιλ. μπορεί να γινει ορθοδοντική θεραπεία για την επαναφορά του. Σε μεγαλύτερες εμβυθίσεις ή ο οδοντίατρος θα προσπαθήσει με τη χρήση εργαλείων να το τραβήξει έξω στην κανονική του θέση και μετά θα το σταθεροποιήσει.

Νεογιλά. Σε νεογιλά δόντια όταν η εμβύθιση είναι μικρότερη του 50% της μύλης του δοντιού, υπάρχει πιθανότητα το δόντι να επανέλθει στην κανονική θέση από μόνο του σε λίγες εβδομάδες ή μήνες. Αν όμως αυτό δεν συμβεί, θα πρέπει να το απομακρύνει ο οδοντίατρος γιατί θα εμποδίσει το μόνιμο δόντι να ανατείλει. Είναι πιθανόν το δόντι να νεκρωθεί από τον τραυματισμό και να αρχίζει να μαυρίζει, οπότε θα χρειαστεί η εξαγωγή του. Γενικά η εμβύθιση νεογιλών, αναλόγως του βάθους της, είναι επικίνδυνη για το μόνιμο δόντι που σχηματίζεται κάτω από το παιδικό δόντι και μπορεί να τραυματιστεί αν αυτό κτυπήσει πάνω του όταν μετακινηθεί. Εάν αυτό συμβεί τότε το μόνιμο δόντι μπορεί να παρουσιάσει κάποια κιτρινωπή ή λευκή κηλίδα στην επιφάνεια του ή να σημειωθεί αλλαγή της πορείας ανατολής του ή ακόμα και να προκληθεί αγκύλωση του με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να ανατείλει σωστά.

Πλήρης εκγόμφωση δοντιού

Μόνιμα. Αν φθάσετε στον οδοντίατρο σε λιγότερο από μια ώρα αφού ένα μόνιμο δόντι βγήκε τελείως από τη θέση του, ο οδοντίατρος θα προσπαθήσει να το επανατοποθετήσει στο φατνίο. Βέβαια, απαραίτητη προϋπόθεση είναι το δόντι να είναι σε καλή κατάσταση, δηλαδή να μην υπάρχει σπάσιμο στη ρίζα, να μην έχει αποτριβεί κλπ. Αν ο οδοντίατρος κρίνει ότι υπάρχουν πιθανότητες διάσωσης θα το βάλει ξανά προσεκτικά στο φατνίο. Το δόντι θα σταθεροποιηθεί στη θέση του, συνήθως χρησιμοποιώντας για μερικές εβδομάδες ‘σιδεράκια’ όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην ορθοδοντική και τα οποία στηρίζονται στα διπλανά γερά δόντια ή κάποια άλλη μέθοδο σταθεροποίησης πχ. ρητίνη. Συστήνεται επίσης η λήψη αντιβιοτικής αγωγής και η χρήση στοματοπλύματος με χλωρεξιδίνη για να αποφευχθεί η μόλυνση του δοντιού, καθώς και παυσίπονων για την αντιμετώπιση του πόνου. Μετά από 7-10 ημέρες θα πρέπει να γίνει ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) καθώς δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθεί η ζωτικότητα του δοντιού λόγω της ρήξης των νεύρων και των αγγείων. Προγραμματίζονται επίσης επαναληπτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο κάθε μερικούς μήνες για να παρακολουθείται η διαδικασία επούλωσης.

Αν έχει περάσει πάνω από μια ώρα από την στιγμή του κτυπήματος, οι πιθανότητες να σωθεί το δόντι είναι σημαντικά περιορισμένες. Οι περιοδοντικοί σύνδεσμοι έχουν νεκρωθεί και δεν μπορούν πλέον να επουλωθούν. Ο οδοντίατρος όμως μπορεί να επιλέξει την επανεμφύτευση αφού απομακρύνει το νεκρό ιστό, παρότι γνωρίζει την δυσμενή μακροχρόνια πρόβλεψη, για αισθητικούς, λειτουργικούς ή ψυχολογικούς λόγους καθώς και για την συντήρηση του φατνιακού οστού. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αναμενόμενο να συμβεί σταδιακά συνοστέωση του δοντιού ακολουθούμενη από απορρόφηση της ρίζας που θα οδηγήσει σε μερικά έτη στην ανάγκη εξαγωγής του δοντιού.

Νεογιλά. Τα νεογιλά δόντια δεν επανατοποθετούνται στην θέση τους γιατί μπορεί να προκληθεί βλάβη στο αντίστοιχο μόνιμο δόντι που μεγαλώνει στη θέση αυτή και λόγω του υψηλού κινδύνου αγκύλωσης (συνοστέωσης με το οστό του φατνίου). Άν μεσολαβεί αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι την αναμενόμενη ανατολή του μονίμου δοντιού, θα πρέπει πιθανόν να χρησιμοποιηθεί μηχάνημα διατήρησης χώρου για να αποκλειστεί η μετακίνηση των παρακείμενων δοντιών στον κενό χώρο.

Διαβάστε αναλυτικές οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουμε αν βγεί ένα δόντι από τη θέση του.

Σπάσιμο δοντιού

Οι θεραπευτικές επιλογές σε περιπτώσεις σπασμένων δοντιών ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του σπασίματος. Αυτές κυμαίνονται από ένα ελαφρό τρόχισμα και εξομάλυνση του δοντιού μέχρι και την εξαγωγή του. Η αποκατάσταση του δοντιού γίνεται συνήθως με συνθετικά υλικά ή πορσελάνη, αν και μερικές φορές μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας και συγκολλώντας το σπασμένο τμήμα του (μόνο σε μόνιμα δόντια).

• Αν έχει σπάσει ένα μικρό κομμάτι σε μια γωνία της μασητικής επιφάνειας του δοντιού, ο οδοντίατρος μπορεί απλά να τροχίσει ελαφρά το δόντι για να το στρογγυλέψει. Αν υπάρχουν υψηλότερες αισθητικές απαιτήσεις μπορεί να τοποθετηθεί μιά όψη ρητίνης ή πορσελάνης.
• Σε μεγαλύτερα σπασίματα ιδίως αν επηρεάζουν και την οδοντίνη το σπασμένο δόντι επανορθώνεται με ένα λευκό σφράγισμα ή με ένα επένθετο πορσελάνης.
• Αν το σπάσιμο έχει επηρεάσει τον πολφό απαιτείται να γίνει ενδοδοντική θεραπεία και αποκατάσταση συνήθως με στεφάνη (θήκη δοντιού).
• Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις, αν έχει μείνει πολύ μικρό τμήμα του δοντιού ή αν έχει σπάσει η ρίζα του, δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθεί και πρέπει να γίνει εξαγωγή του δοντιού.

Η συγκόλληση ή η αποκατάσταση ενός σπασμένου δοντιού δεν είναι απαραίτητο να γίνει άμεσα (όπως πχ. χρειάζεται για την αντιμετώπιση μιάς εκγόμφωσης) αλλά ακόμη και μετά από αρκετές ημέρες. Εκτός βέβαια αν το σπάσιμο είναι εκτεταμένο και έχει αποκαλύψει τον πολφό, οπότε χρειάζεται άμεση θεραπεία λόγω του έντονου πόνου και του κινδύνου μόλυνσης.

Σε όλες τις περιπτώσεις τραυματισμών των δοντιών συνιστάται μετά την θεραπεία :

• Δίαιτα με υγρές ή μαλακές τροφές για να μειωθεί ο πόνος και ο κίνδυνος νέας μετακίνησης του δοντιού (τουλάχιστον για μία εβδομάδα).
• Πολύ καλή στοματική υγιεινή
• Χρήση μαλακής ή πολύ μαλακής οδοντόβουρτσας
• Χρήση στοματοπλύματος με χλωρεξιδίνη για καλύτερο έλεγχο της μικροβιακής οδοντικής πλάκας
• Λήψη αντιβιοτικής αγωγής για 7-10 ημέρες για αποφυγή τυχόν μόλυνσης του τραύματος
• Επισκέψεις στον οδοντίατρο για επανέλεγχο μετά 1 μήνα, 2 μήνες, 6 μήνες και 1 χρόνο, ή και συχνότερα ανάλογα με τις οδηγίες που θα σας δώσει μετά την θεραπεία.

Σε αρκετά περιστατικά τραυματισμού των δοντιών, η βλάβη είναι τέτοια που δεν είναι δυνατόν να σωθεί το δόντι. Σε αυτήν την περίπτωση η καλύτερη επιλογή είναι να αντικατασταθεί το χαμένο δόντι με την άμεση τοποθέτηση ενός οδοντικού εμφυτεύματος. Εναλλακτικά, θα πρέπει να κατασκευαστεί μια οδοντιατρική γέφυρα για την κάλυψη του κενού χώρου. Κάθε χαμένο δόντι πρέπει να αντικαθίσταται για να αποφευχθούν προβλήματα όπως είναι η δυσκολία στο μάσημα και στην ομιλία, η μετατόπιση των γειτονικών δοντιών, προβλήματα στην κροταφογναθική άρθρωση, και η απώλεια οστού από τη γνάθο.