Εξαγωγή Φρονιμίτη • Αιτίες • Διαδικασία • Επιπλοκές

Είναι γεγονός ότι οι φρονιμίτες είναι πολύ πιο επιρρεπείς στη δημιουργία σοβαρών προβλημάτων στοματικής υγείας από ότι τα υπόλοιπα δόντια. Αυτά μπορεί να επηρεάσουν τον ίδιο τον φρονιμίτη, τα ούλα, το οστό της γνάθου, αλλά και τα διπλανά δόντια.

Ο οδοντίατρος μπορεί να συστήσει την εξαγωγή φρονιμίτη όταν:

• Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με εξαγωγή του δοντιού.
• Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί προσωρινά με συντηρητική οδοντιατρική θεραπεία, αλλά υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να επανεμφανιστεί σύντομα λόγω πχ. της θέσης του φρονιμίτη και της δυσκολίας καθαρισμού.
• Δεν υπάρχει ακόμη κανένα πρόβλημα, αλλά η εξαγωγή προτείνεται ως προληπτικό μέτρο για την αποφυγή πιθανών προβλημάτων στο μέλλον. (το θέμα της προληπτικής εξαγωγής φρονιμίτη θα συζητηθεί κατωτέρω)

Οι κυριότερες οδοντιατρικές καταστάσεις που επιβάλλουν την εξαγωγή ενός φρονιμίτη είναι:

• Έγκλειστοι φρονιμίτες, που παραμένουν ‘παγιδευμένοι’ μέσα στη γνάθο και προκαλούν έντονο πόνο.
• Ημιέγκλειστοι φρονιμίτες, που έχουν ανατείλει μερικώς απο τη γνάθο.
• Περιστεφανίτιδα, μια μορφή περιοδοντικής λοίμωξης συνήθης σε ημιέγκλειστους φρονιμίτες.
• Περιοδοντίτιδα ή τερηδόνα, λόγω της δυσκολίας καθαρισμού και απομάκρυνσης της μικροβιακής πλάκας.
• Οδοντικό ή περιοδοντικό απόστημα, ή κύστες.
• Βλάβη σε διπλανό δόντι, είτε άμεσα λόγω επαφής είτε έμμεσα λόγω ανάπτυξης περιοδοντίτιδας, αποστήματος, κλπ.
• Τραυματισμοί μαλακών ιστών, όταν ο φρονιμίτης έχει ανατείλει στραβά και τραυματίζει το μάγουλο ή τη γλώσσα.
• Ορθοδοντικές ανωμαλίες, λόγω της πίεσης που ασκείται στα υπόλοιπα δόντια.

Όταν εκδηλωθεί κάποιο απο αυτά τα προβλήματα ή εκτιμάται ακτινογραφικά ότι θα δημιουργηθεί στο άμεσο μέλλον, ο οδοντίατρος θα επιλέξει την εξαγωγή του φρονιμίτη, με στόχο την ανακούφιση του ασθενή απο τον έντονο πόνο και τα άλλα συμπτώματα, αλλά και την προστασία των παρακείμενων δοντιών και των περιοδοντικών ιστών.

Αν ο φρονιμίτης έχει ανατείλει πλήρως, η εξαγωγή του δεν διαφέρει σημαντικά απο αυτή ενός οποιουδήποτε άλλου δοντιού (δες Εξαγωγή Δοντιού).

Η εξαγωγή φρονιμίτη είναι σχετικά δυσκολότερη κυρίως λόγω της θέσης του δοντιού στο βάθος του στόματος, που δυσκολεύει τον οδοντίατρο στις κινήσεις του. Είναι επίσης πιο επίπονη και για τον ασθενή γιατί απαιτείται να κρατά το στόμα του όσο το δυνατόν πιο ανοιχτό γίνεται.

Λόγω της στενής γειτνίασης των ριζών του φρονιμίτη με τα νεύρα της γνάθου επιβάλλεται η λήψη ακτινογραφίας ώστε να είναι σαφής η σχετική θέση τους για την αποφυγή δυσάρεστων επιπλοκών.

Η διάρκεια και η δυσκολία της επέμβασης εξαγωγής του φρονιμίτη εξαρτάται απο:

• Το βαθμό εγκλεισμού, δηλαδή πόσο βαθιά κάτω απο τα ούλα μέσα στο οστό είναι το δόντι.
• Το μέγεθος και το σχήμα των ριζών του δοντιού.
• Τη γωνία με την οποία ανατέλει.
• Το βαθμό πρόσβασης στο δόντι που έχει ο οδοντίατρος.
• Την ηλικία και την κατάσταση υγείας του ασθενή.
• Την απόσταση των ριζών του δοντιού απο τα νεύρα της γνάθου.

Η επέμβαση γίνεται με τοπική αναισθησία, αλλά σε εξαιρετικά δύσκολες περιπτώσεις, σε πολλαπλή εξαγωγή όλων των φρονιμιτών, ή σε ασθενείς με ειδικές ανάγκες ή με οδοντιατρικές φοβίες, μπορεί να επιλεγεί να γίνει κάτω απο γενική αναισθησία στο χώρο ενός νοσοκομείου.

Η επέμβαση αφαίρεσης ενός έγκλειστου φρονιμίτη είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική χειρουργική εξαγωγή, η οποία πρέπει να εκτελείται απο έναν αρκετά πεπειραμένο γενικό οδοντίατρο ή απο έναν εξειδικευμένο γναθοχειρουργό. Η διαδικασία εξαγωγής έγκλειστου φρονιμίτη είναι σε γενικές γραμμές η κάτωθι:

• Ο οδοντίατρος καθορίζει το πλάνο της επέμβασης βάσει της θέσης του έγκλειστου φρονιμίτη όπως έχει αποτυπωθεί στις ακτινογραφίες που έχουν ήδη ληφθεί.
• Χορηγείται τοπική αναισθησία (ή γενική αναισθησία σε σπάνιες περιπτώσεις).
• Γίνεται τομή στα ούλα για αποκάλυψη του οστού.
• Απομακρύνεται το στρώμα του οστού που καλύπτει τον έγκλειστο φρονιμίτη για να αποκαλυφθεί το δόντι.
• Μπορεί να χρειαστεί να κοπεί το δόντι σε μικρότερα τμήματα για να διευκολυνθεί πχ. η αφαίρεση κάθε ρίζας χωριστά.
• Αφου αφαιρεθεί όλο το δόντι και οι ρίζες του, τα ούλα τοποθετούνται ξανά στη θέση τους και γίνονται ράμματα.
• Τέλος παρέχονται οι μετεγχειρητικές οδηγίες στον ασθενή για γρήγορη επούλωση και αποφυγή επιπλοκών.

Οι πιθανές επιπλοκές κατά και μετά απο μιά επέμβαση εξαγωγής φρονιμίτη δεν διαφέρουν απο αυτές που αναμένονται γενικά μετά απο οποιαδήποτε εξαγωγή (δες Επιπλοκές μετά απο εξαγωγή δοντιού). Ορισμένες όμως επιπλοκές εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα όταν η εξαγωγή αφορά φρονιμήτες, με πιό ‘επικίνδυνους’ αυτούς της κάτω γνάθου. Αυτές είναι:

• Ξηρό φατνίο. Οφείλεται σε πρόβλημα επούλωσης του τραύματος λόγω μη σχηματισμού ή απομάκρυνσης του θρόμβου αίματος απο το φατνίο. Εκδηλώνεται με έντονο πόνο 2-3 ημέρες μετά την εξαγωγή. Η μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αυτής της μετεγχειρητικής επιπλοκής αφορά τις εξαγωγές φρονιμίτη στην κάτω γνάθο.
• Υπαισθησία λόγω βλάβης του φατνιακού ή γλωσσικού νεύρου. Τα δύο αυτά νεύρα περνούν πολύ κοντά απο τις ρίζες του φρονιμίτη και μπορεί να τραυματιστούν κατά τη διάρκεια της εξαγωγής. Σε σπάνιες μάλιστα περιπτώσεις μια απο τις ρίζες μπορεί να μπλεχτεί γύρω απο το νεύρο προκαλώντας σοβαρό τραυματισμό του όταν προσπαθήσει ο οδοντίατρος να απομακρύνει το δόντι. Τραυματισμός των νεύρων μπορεί να προκαλέσει παροδικό ή και μόνιμο μούδιασμα στη γλώσσα και το πηγούνι, αλλοίωση της γεύσης κ.α.
• Προβλήματα στο ιγμόρειο. Αφορά τους φρονιμίτες της άνω γνάθου των οποίων οι ρίζες μερικές φορές εκτείνονται μέσα σην κοιλότητα του ιγμορείου. Η εξαγωγή τους μπορεί λοιπόν να αφήσει ένα άνοιγμα που επιτρέπει την επικοινωνία του στόματος με το ιγμόρειο αυξάνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης ή άλλων επιπλοκών, και απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση για να κλείσει το άνοιγμα αυτό.
• Βλάβη σε γειτονικά δόντια. Λόγω της δύσκολης πρόσβασης στο πίσω μέρος του στόματος κατά την εξαγωγή φρονιμίτη είναι αυξημένος ο κίνδυνος ατυχημάτων απο λάθος χειρισμό των εργαλείων μέσα στο στόμα που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη σε άλλα υγιή δόντια.
• Κάταγμα κάτω γνάθου. Ο φρονιμίτης βρίσκεται στο σημείο της γνάθου με το μικρότερο πάχος. Η άσκηση πίεσης κατά την εξαγωγή σε συνδυασμό με την επιπλέον αφαίρεση οστού απο την περιοχή για τον απεγκλωβισμό του φρονιμίτη μπορεί να προκαλέσει κάταγμα της γνάθου, ιδιαίτερα σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας με μειωμένη πυκνότητα οστικής μάζας.

Η πιθανότητα να συμβεί κάποια από αυτές τις επιπλοκές μειώνεται σημαντικά όταν την επέμβαση εκτελεί ένας Γναθοπροσωπικός Χειρουργός, ο οποίος έχει την απαραίτητη εξειδίκευση ώστε να προλάβει τις παραπάνω επιπλοκές αλλά κυρίως έχει την εμπειρία να τις αντιμετωπίσει με τον καλύτερο τρόπο εάν και εφόσον συμβούν. Η συχνότητα επιπλοκών σε εξαγωγές φρονιμίτη εμφανίζεται να είναι σημαντικά μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι και η ηλικία του ασθενή.

Ακολουθήστε πιστά τις μετεγχειρητικές οδηγίες που θα σας δώσει ο οδοντίατρος σας μετά την εξαγωγή φρονιμίτη για να μειώσετε κατά το δυνατόν τον κίνδυνο επιπλοκών.