Τι είναι η Απονεύρωση Δοντιού;

Όταν κοιτάζουμε ένα δόντι βλέπουμε μόνο το εξωτερικό πολύ σκληρό στρώμα της αδαμαντίνης (σμάλτου) που το περιβάλλει. Κάτω από αυτό υπάρχει ένα άλλο σκληρό (αλλά μαλακότερο απο την αδαμαντίνη) στρώμα ιστού, η οδοντίνη. Τέλος, στο κέντρο του δοντιού υπάρχει ένας θάλαμος που περιέχει τον ζωντανό ιστό του δοντιού που ονομάζεται πολφός. Ο πολφός αποτελείται απο συνδετικό ιστό, νεύρα, και αιμοφόρα αγγεία που τρέφουν το δόντι.

Στην περιοχή των ριζών του δοντιού, στενά κανάλια που ονομάζονται ριζικοί σωλήνες συνδέουν τον πολφικό θάλαμο με τις άκρες των ριζών, από όπου διαμέσου μιάς μικρής οπής τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία της σιαγόνας επικοινωνούν με τον πολφό στο κέντρο του δοντιού. Ο αριθμός των ριζικών σωλήνων ανά δόντι εξαρτάται γενικά από τον αριθμό των ριζών του δοντιού και κυμαίνεται από έναν στα μπροστινά δόντια έως τέσσερις στους πίσω γομφίους. Μερικές φορές μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από έναν ριζικό σωλήνα ανά ρίζα.

Η πολυπλοκότητα του σχήματος του ριζικού σωλήνα, οι διακλαδώσεις του (ειδικά η ύπαρξη οριζόντιων κλάδων), και η πιθανότητα πολλαπλών ριζικών σωλήνων ανα ρίζα θεωρούνται ως οι κύριες αιτίες που προκαλούν επιπλοκές των απονευρώσεων και αποτυχία της ενδοδοντικής θεραπείας.

Η ενδοδοντική θεραπεία είναι μια διαδικασία κατά την οποία γίνεται πλήρης αφαίρεση του πολφού, καθαρισμός και απολύμανση της πολφικής κοιλότητας και των ριζικών σωλήνων και τέλος έμφραξή τους με ειδικά υλικά. Είναι δηλαδή μια αρκετά πιο πολύπλοκη θεραπεία απο μια απλή αφαίρεση του νεύρου όπως υπονοεί ο όρος απονεύρωση που έχει καθιερωθεί να χρησιμοποιείται απο τους ασθενείς για την συντηρητική ενδοδοντική θεραπεία.

Η απονεύρωση είναι μια θεραπεία που μας δίνει μια ευκαιρία να σώσουμε ένα δόντι που χωρίς αυτήν θα έπρεπε να εξαχθεί, και μας βοηθά να διατηρήσουμε φυσικά δόντια που έχουν υποστεί σοβαρή βλάβη για πολλά ακόμη χρόνια. Απαιτείται κυρίως όταν υπάρχουν φλεγμονή ή λοίμωξη των πολφικών ιστών στο εσωτερικό του δοντιού (πολφίτιδα) ή των περιακρορριζικών ιστών.

Οι πιο συνήθεις περιπτώσεις που μπορεί να καταστήσουν αναγκαία μια ενδοδοντική θεραπεία είναι βαθιά τερηδόνα που έχει φθάσει στον πολφό, ακρορριζικά αποστήματα λόγω μόλυνσης γύρω απο τη ρίζα του δοντιού, και βαθιά κατάγματα των δοντιών. Ουσιαστικά κάθε κατάσταση που επιτρέπει στα βακτήρια να φτάσουν στον πολφό του δοντιού μπορεί να οδηγήσει σε μια απονεύρωση:

• Αν μια περίπτωση τερηδόνας αφεθεί χωρίς θεραπεία, σταδιακά η βλάβη και τα μικρόβια θα διαπεράσουν την αδαμαντίνη και οδοντίνη και θα φθάσουν και μολύνουν τον πολφό.
• Ενα βαθύ κάταγμα στο δόντι μετά απο τραυματισμό μπορεί να προκαλέσει είτε άμεση έκθεση του πολφού είτε να δημιουργήσει μια ρωγμή μέσω της οποίας μπορούν να εισχωρήσουν μικρόβια και να φθάσουν στην πολφική κοιλότητα.
• Συνήθως τα ακρορριζικά αποστήματα είναι αποτέλεσμα της μόλυνσης του πολφού, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι η αιτία της μόλυνσης. Αν υπάρχει περιοδοντίτιδα τα μικρόβια μέσω των περιοδοντικών θυλάκων μπορεί να μολύνουν το χώρο γύρω απο τη ρίζα του δοντιού. Απο εκεί τα μικρόβια μπορεί να περάσουν μέσα απο το άνοιγμα στο άκρο της ρίζας απο όπου βγαίνει το νεύρο και να εισχωρήσουν στον ριζικό σωλήνα και να ανέβουν προς τον πολφό.

Μερικές φορές η ενδοδοντική θεραπεία μπορεί να χρειαστεί ακόμη και αν δεν υπάρχει μόλυνση ή φλεγμονή του πολφού ή των νεύρων. Αυτό συμβαίνει συχνά στα πλαίσια προσθετικών εργασιών σε δόντια που έχουν υποστεί σημαντική δομική βλάβη και δεν είναι σε κατάσταση να υποστηρίξουν προσθετικές αποκαταστάσεις όπως μια στεφάνη ή μια γέφυρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, γίνεται απονεύρωση και τοποθετείται μέσα στον ριζικό σωλήνα ένας μεταλλικός άξονας που γύρω του μπορεί να σταθεροποιηθεί με ασφάλεια μια στεφάνη.

Επίσης μετά απο πολλαπλούς τερηδονισμούς και αλλεπάλληλα σφραγίσματα η βλάβη μπορεί να έχει πλησιάσει τόσο κοντά στον πολφό που ένα σφράγισμα θα ήταν επισφαλές για την υγεία του πολφού. Σε αυτή την περίπτωση ο οδοντίατρος προχωρά προληπτικά στην ενδοδοντική θεραπεία έστω και αν ο πολφός φαίνεται να είναι ακόμη άθικτος, για να προλάβει τυχόν προβλήματα στο μέλλον (μπορεί να έχει ήδη αρχίσει η μόλυνση του αλλά να μην έχουν προλάβει να εκδηλωθούν τα συμπτώματα).

Τέλος η απονεύρωση του δοντιού είναι μια λύση για περιπτώσεις σοβαρής οδοντικής υπερευαισθησίας που δεν έχει γίνει δυνατό να αντιμετωπιστεί με πιο συντηρητικές μεθόδους όπως ειδικές οδοντόπαστες ή φθορίωση.

Ο άμεσος λόγος που επιβάλλεται η απονεύρωση όταν εκδηλωθεί μια οξεία πολφίτιδα, δηλαδή μια φλεγμονή του πολφού, είναι για να ανακουφιστούμε απο τον αφόρητο πόνο. Αλλά ο σημαντικότερος λόγος είναι για να προλάβουμε σοβαρότερα προβλήματα που μπορεί να οδηγήσουν όχι μόνο στην απώλεια του δοντιού αλλά και σε βλάβες των περιοδοντικών ιστών και κυρίως του οστού της γνάθου.

Αν η φλεγμονή του πολφού δεν αντιμετωπιστεί, προκαλεί σταδιακά αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του πολφικού θαλάμου και μείωση ή και παύση της αιμάτωσης του πολφού. Η έλλειψη αιμάτωσης οδηγεί στη νέκρωση των ιστών του πολφού και εξάπλωση της μόλυνσης η οποία προχωρά μέσα στους ριζικούς σωλήνες και μέσω του ακρορριζίου αρχίζει να επεκτείνεται στους ιστούς εξωτερικά γύρω απο τη ρίζα του δοντιού.

Μετά τη νέκρωση του πολφού και του νεύρου του δοντιού ο πόνος σταματάει δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι το πρόβλημα ξεπεράστηκε. Δυστυχώς όμως αυτό θα επανέλθει γρήγορα και μάλιστα εντονότερο. Η αποσύνθεση των νεκρών ιστών δημιουργεί πύον το οποίο συσσωρεύεται και δημιουργεί ακρορριζικό απόστημα. Το απόστημα πιέζει το οστό της γνάθου που το περιβάλλει και ο πόνος επανέρχεται δριμύτερος. Η μόλυνση όχι μόνο καταστρέφει σταδιακά το οστό γύρω απο το απόστημα καθιστώντας αδύνατο να κρατηθεί το δόντι στη θέση του οδηγώντας στην απώλεια του, αλλά μπορεί επίσης να εξαπλωθεί και σε άλλα όργανα του σώματος δημιουργώντας σοβαρές επιπλοκές της υγείας.

Σε αυτή τη φάση η άμεση ενδοδοντική θεραπεία είναι ο μόνος τρόπος για να εξαλειφθεί η μόλυνση, να σταματήσει η καταστροφή του οστού, και να σωθεί το δόντι. Οποιαδήποτε καθυστέρηση μειώνει δραματικά τις πιθανότητες διάσωσης του δοντιού.

Οι αρχικές ενδείξεις που πιθανόν να σημαίνουν ότι κάποιο δόντι χρειάζεται απονεύρωση είναι τα συμπτώματα που μαρτυρούν την ύπαρξη φλεγμονής του πολφού (πολφίτιδας):

• Συνήθως το αρχικό σύμπτωμα είναι μια υπερευαισθησία του δοντιού καθώς η βλάβη πλησιάζει στον πολφό.
• Οταν ξεκινήσει η φλεγμονή του πολφού το κύριο σύμπτωμα είναι ο έντονος πόνος μετά απο κάποιο ερέθισμα πχ ζεστό ή κρύο ή πίεση, και ο οποίος δεν σταματά με το πέρας του ερεθίσματος αλλά διαρκεί για λίγα λεπτά.
• Καθώς προχωράει η φλεγμονή ο πόνος γίνεται πολύ πιο έντονος και συνεχόμενος, ενώ συνήθως γίνεται αφόρητος κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η φλεμονή στον κλειστό χώρο του πολφικού θαλάμου πιέζει τα νεύρα στέλνοντας συνεχή ερεθίσματα ισχυρού πόνου στον εγκέφαλο. Μετά απο μερικές μέρες έντονης ταλαιπωρίας ο πόνος μπορεί να σταματήσει. Αυτό είναι ακόμη πιο ανησυχητική ένδειξη ότι χρειαζόμαστε απονεύρωση καθώς σημαίνει ότι ο πολφός και το νεύρο έχουν νεκρωθεί.

Τα επόμενα συμπτώματα συνήθως είναι αυτά της δημιουργίας αποστήματος όπως:

• Επανεμφάνιση έντονου πόνου. Ο πόνος γίνεται εντονότερος μετά απο ζεστά ερεθίσματα καθώς προκαλούν διαστολή και διόγκωση του αποστήματος και αύξηση της πίεσης στους ιστούς.
• Οίδημα και ευαισθησία των ούλων κοντά στο προβληματικό δόντι
• Αποχρωματισμός του δοντιού (ο νεκρός αποσυντιθέμενος ιστός του πολφού σκουραίνει το χρώμα του δοντιού)
• Οίδημα του προσώπου
• Εκροή πύου στο στόμα
• Δημιουργία συριγγίου στα ούλα

Αν έχετε κάποιο από τα συμπτώματα αυτά επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας το συντομότερο δυνατόν. Η έγκαιρη ενδοδοντική θεραπεία μπορεί να σας σώσει από πολύ πόνο και να σας βοηθήσει να διατηρήσετε το δόντι σας για πολλά ακόμη χρόνια.

Η διάγνωση μιας πολφίτιδας που συνήθως καθιστά απαραίτητη την ενδοδοντική θεραπεία γίνεται με βάση τα συμπτώματα που θα αναφέρει ο ασθενής και κυρίως τα χαρακτηριστικά του. Η ένταση, η φύση, και διάρκεια του πόνου, προσφέρουν πληροφορίες για την έκταση της βλάβης του πολφού. Κατά την κλινική εξέταση ο οδοντίατρος ή ο ενδοδοντιστής ανιχνεύει και άλλες ενδείξεις, όπως ένα κάταγμα ή ράγισμα του δοντιού, αποχρωματισμό, εκροή πύου, πρήξιμο ή συρίγγιο στα ούλα. Ο οδοντίατρος θα ελέγξει επίσης τη ζωτικότητα του πολφού με την εφαρμογή θερμού ή ψυχρού ερεθίσματος ή με ηλεκτρική δοκιμασία.

• Πόνος στο ζεστό ή κρύο σημαίνει ότι ο πολφός είναι ακόμη ζωντανός.
• Πόνος μόνο στο ζεστό δείχνει ότι τμήμα του πολφού είναι ακόμη ζωντανό αλλά υπάρχει εκτεταμένη φλεγμονή.
• ‘Ελλειψη πόνου κατά την εφαρμογή του ερεθίσματος είναι ένδειξη ότι ο πολφός και το νεύρο είναι ήδη νεκρά.

Τέλος γίνεται λήψη ακτινογραφίας, η οποία όχι μόνο μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση αλλά και θα αποτυπώσει την μορφολογία των ριζών του δοντιού, μια πληροφορία απαραίτητη κατά τη διαδικασία της απονεύρωσης. Ένα κοινό πρόβλημα κατά τη διάγνωση μιας πολφίτιδας είναι ο ακριβής εντοπισμός του δοντιού που χρειάζεται την απονεύρωση. Επειδή πολλές φορές ο πόνος είναι διάχυτος σε αρκετά γειτονικά δόντια (μερικές φορές ακόμη και στην αντίθετη σιαγόνα), απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για να εντοπισθεί σωστά το δόντι που έχει το πρόβλημα.