Τι είναι οι Οδοντιατρικές Στεφάνες (Θήκες Δοντιών)

Οι θήκες δοντιών χρησιμοποιούνται απο τους οδοντιάτρους σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η :

• Αποκατάσταση του δοντιού
• Ενδυνάμωση του δοντιού
• Βελτίωση της αισθητικής εμφάνισης του δοντιού
• Κάλυψη ενός οδοντικού εμφυτεύματος
• Κατασκευή μιας γέφυρας δοντιών

Η χρήση στεφάνης (θήκης δοντιού) είναι συνήθως αναγκαία στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Τερηδόνα. Ενα τερηδοντισμένο δόντι μπορεί να αποκατασταθεί εναλλακτικά με ενα σφράγισμα ή με ένθετα και επένθετα. Αν όμως υπάρχει μεγάλη βλάβη και απώλεια οδοντικού ιστού, η μόνη ασφαλής λύση για τη βιωσιμότητα του δοντιού είναι η οδοντιατρική στεφάνη που το περιβάλλει ολοκληρωτικά και το προστατεύει.
• Σπάσιμο δοντιού. Ενα σπασμένο δόντι, ιδίως αν το σπασμένο τμήμα είναι μεγάλο, είναι ήδη πολύ αποδυναμωμένο για να μπορεί να αποκατασταθεί μόνο με μια έμφραξη (σφράγισμα). Αν ο οδοντίατρος κρίνει ότι το δόντι μπορεί να σωθεί, θα τοποθετήσει μια στεφάνη συνήθως μετά απο απονεύρωση.
• Ράγισμα δοντιού. Η τοποθέτηση στεφάνης βοηθά να αποφύγουμε την επέκταση ενός ραγίσματος και την εξέλιξη του σε κάταγμα που μπορεί να οδηγήσει και σε απώλεια του δοντιού.
• Ενδοδοντική θεραπεία. Τα δόντια που έχουν υποστεί ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) είναι γενικά πιο εύθραυστα. Για αυτό το λόγο μετά απο μια απονεύρωση ο οδοντίατρος μπορεί να επιλέξει τη χρήση θήκης δοντιού αντί σφραγίσματος, ιδίως αν υπάρχει και μεγάλη βλάβη οδοντικού ιστού. Ενας ακόμη λόγος είναι ότι αν το δόντι τερηδονιστεί ξανά μετά απο μια απονεύρωση, ο ασθενής δεν το αντιλαμβάνεται λόγω της έλλειψης πόνου (δεν υπάρχουν πλέον νεύρα στο δόντι) και η καταστροφή είναι μεγαλύτερη. Η στεφάνη προσφέρει προληπτικά μεγαλύτερη προστασία σε αυτην την περίπτωση.
• Βρουξισμός (τρίξιμο δοντιών). Σε ασθενείς με βρουξισμό, δηλαδή τη συνήθεια να τρίζουν ή σφίγγουν τα δόντια τους, οι οδοντίατροι χρησιμοποιούν θήκες μετά την αποκατάσταση μιας βλάβης για να προστατεύσουν το δόντι απο τις μεγάλες πιέσεις που ασκούνται πάνω του λόγω της συνήθειας του ασθενούς. Ειδάλλως το ήδη αδυνατισμένο δόντι μπορεί εύκολα να σπάσει.
• Μεγάλα παλιά σφραγίσματα. Μια νέα βλάβη σε ενα δόντι που έχει ήδη ενα μεγάλο σφράγισμα απαιτεί και νέα αφαίρεση οδοντικής ουσίας προκαλώντας την περαιτέρω αποδυνάμωση του και καθιστώντας αναγκαία πλέον τη χρήση στεφάνης δοντιού.
• Αισθητική βελτίωση. Οι στεφάνες χρησιμοποιούνταν σαν λύση και για την βελτίωση της αισθητικής εμφάνισης κάποιων δοντιών πχ. με περίεργο σχήμα ή κλίση, δυσανάλογο μέγεθος, ή σκούρο χρώμα. Σήμερα υπάρχουν πολύ καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, όπως οι όψεις πορσελάνης ή ρητίνης, που δεν απαιτούν τη θυσία υγιούς οδοντικής ουσίας για την τοποθέτηση τους.
• Γέφυρες. Μια οδοντιατρική γέφυρα που χρησιμοποιείται για να αντικατασταθούν ένα ή περισσότερα χαμένα δόντια αποτελείται ουσιαστικά απο μια σειρά στεφανών κολλημένων πλευρικά μεταξύ τους.
• Οδοντικά Εμφυτεύματα. Ενα εμφύτευμα δοντιού αντικαθιστά τη ρίζα ενος χαμένου δοντιού. Η αποκατάσταση της μύλης (δηλ. του τμήματος πάνω απο τα ούλα) γίνεται με τη στήριξη μιας στεφάνης δοντιού πάνω στο εμφύτευμα.

Η στεφάνη είναι μια θήκη που περιβάλλει το δόντι σε όλο το ύψος της μύλης απο την κορυφή του δοντιού μέχρι τη γραμμή των ούλων, καλύπτοντας ολόκληρη τη μασητική επιφάνεια αλλά και τις πλευρικές επιφάνειες του δοντιού. Μπορεί να είναι φτιαγμένη ολόκληρη απο ένα υλικό, αλλά συνηθέστερα αποτελείται εσωτερικά απο μέταλλο πάνω στο οποίο εξωτερικά είναι κολλημένο ένα υλικό που μιμείται το χρώμα και την διαφάνεια των δοντιών. Ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα υλικά, οι στεφάνες δοντιών κατηγοριοποιούνται στους ακόλουθους τύπους:

• Ολοκεραμικές στεφάνες. Είναι φτιαγμένες εξ ολοκλήρου απο πορσελάνη, που λόγω της διαφάνειας της προσομοιάζει σχεδόν τέλεια με την εμφάνιση του φυσικού δοντιού. Είναι η καλύτερη αλλά και ακριβή επιλογή απο αισθητικής πλευράς, όχι όμως πάντα κατάλληλη για τα πίσω δόντια που δέχονται μεγάλες πιέσεις.
• Μεταλλοκεραμικές στεφάνες. Αποτελούνται εσωτερικά από μεταλλικό κράμα (τιτάνιο, χρυσό, χρώμιο, νικέλιο, κοβάλτιο κ.α.) το οποίο καλύπτεται εξωτερικά από πορσελάνη. Είναι οικονομικότερες και πιο ανθεκτικές απο τις ολοκεραμικές στεφάνες αλλά μειονεκτούν στο αισθητικό αποτέλεσμα.
• Στεφάνες Ζιρκονίου (ή ζιρκονίας). Ο σκελετός τους αποτελείται απο οξείδιο του ζιρκονίου που επικαλύπτεται με πορσελάνη. H ζιρκονία έχει λευκό χρώμα και επιτρέπει το φώς να περάσει μέσα από την πορσελάνη ενώ παράλληλα είναι πολύ ανθεκτική στην πίεση. Μια στεφάνη ζιρκονίας συνδυάζει επομένως τα αισθητικά πλεονεκτήματα μιας ολοκεραμικής στεφάνης με την ανθεκτικότητα μιας μεταλλοκεραμικής στεφάνης, αλλά είναι και η ακριβότερη απο άποψη τιμής.
• Μεταλλοακρυλικές στεφάνες. Αποτελούνται εσωτερικά από μεταλλικό κράμα που καλύπτεται εξωτερικά από ακρυλικό (πλαστικό) υλικό. Είναι πολύ οικονομικές, αλλά έχουν μικρή αντοχή γιατί το ακρυλικό υλικό διαβρώνεται και αποχρωματίζεται γρήγορα.
• Μεταλλικές στεφάνες. Πρόκειται για τις κλασσικές χρυσές στεφάνες. Είναι πολύ ανθεκτικές και προτιμώνται κυρίως για τα πίσω δόντια που πρέπει να αντέχουν μεγάλη πίεση. Δεν χρησιμοποιούνται πολύ συχνά πλέον, για αισθητικούς λόγους.

Η διαδικασία για να τοποθετηθεί μια θήκη δοντιού ολοκληρώνεται σε τρείς επισκέψεις. Κατά την πρώτη επίσκεψη ο οδοντίατρος :

• Αφαιρεί αρχικά όλο τον μη υγιή ιστό απο το δόντι.
• Το δόντι τροχίζεται περιμετρικά (μασητική και πλευρικές επιφάνειες) για να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για το υλικό της στεφάνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις πιθανόν να χρειάζεται να προηγηθεί απονεύρωση του δοντιού και τοποθέτηση άξονα στο ριζικό σωλήνα για την καλύτερη στερέωση της στεφάνης.
• Επιλέγεται το κατάλληλο χρώμα για τη στεφάνη ώστε να ταιριάζει με τα φυσικά δόντια.
• Τοποθετείται αποτυπωτικό υλικό και λαμβάνεται ένα αποτύπωμα των δοντιών που στέλνεται στον οδοντοτεχνίτη για να προετοιμάσει τη στεφάνη.
• Τέλος τοποθετείται μια προσωρινή θήκη απο ακρυλικό ή μεταλλικό υλικό που θα προστατεύει το δόντι μέχρι την δεύτερη επίσκεψη.

Στην δεύτερη επίσκεψη αφαιρείται η προσωρινή θήκη και γίνεται πρόβα με την ημιτελή μόνιμη στεφάνη.

Στην τρίτη επίσκεψη αφού έχει ετοιμαστεί η στεφάνη απο το οδοντοτεχνικό εργαστήριο, ο οδοντίατρος :

• Αφαιρεί την προσωρινή θήκη.
• Η έτοιμη στεφάνη τοποθετείται στο δόντι και ελέγχεται η εφαρμογή της. Μικροπροβλήματα μπορούν να διορθωθούν άμεσα απο τον οδοντίατρο, χωρίς να χρειαστεί να επιστραφεί στον οδοντοτεχνίτη η στεφάνη για προσαρμογή.
• Τέλος η στεφάνη προσκολλάται στο δόντι με ειδικό συγκολλητικό υλικό.

Το κόστος μίας θήκης δοντιού ποικίλει σημαντικά και εξαρτάται κυρίως από τον τύπο της θήκης και το κράμα του μετάλλου ή πορσελάνης, αλλά και απο την επιλογή οδοντιάτρου, το οδοντοτεχνικό εργαστήριο, και το αν θα τοποθετηθεί προσωρινή στεφάνη. Ενδεικτικά το κόστος κυμαίνεται περί τα:

• 150-200€ Μεταλλοακρυλική θήκη
• 250-300€ Μεταλλοκεραμική θήκη
• 300-400€ Ολοκεραμική θήκη
• 400-500€ Θήκη απο ζιρκόνιο

Το συνολικό κόστος μπορεί να αυξηθεί αν το δόντι στο οποίο θα τοποθετηθεί η θήκη έχει ανάγκη επιπλέον θεραπείας,(π.χ. ενδοδοντική θεραπεία, ενδοριζικό άξονα, κ.α.)

Μια μεταλλοκεραμική στεφάνη έχει διάρκεια ζωής γύρω στα 10-15 χρόνια. Οι ολοκεραμικές στεφάνες έχουν ελαφρά μικρότερη αντοχή. Οι οδοντιατρικές στεφάνες χρειάζονται την ίδια φροντίδα στοματικής υγιεινής όπως και ένα φυσικό δόντι. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται οι πολύ σκληρές τροφές πχ. το να σπάσουμε ένα αμύγδαλο με ένα δόντι με θήκη μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό ιδίως για μια ολοκεραμική στεφάνη.

Μια θήκη μπορεί να χρειασθεί να αντικατασταθεί στις ακόλουθες περιπτώσεις :

• Σπάσιμο στεφάνης. Η πιο συνηθισμένη αιτία για αντικατάσταση λόγω απρόσεκτης χρήσης ιδίως σε ολοκεραμικές στεφάνες.
• Αυχενική τερηδόνα. Χωρίς καλή στοματική υγιεινή συγκεντρώνεται οδοντική πλάκα στο τελείωμα της στεφάνης στα όρια των ούλων προκαλώντας τερηδόνα και καταστρέφοντας το δόντι κάτω απο τη θήκη.
• Υποχώρηση των ούλων. Αν τα ούλα υποχωρήσουν λόγω ουλίτιδας ή άλλης αιτίας, αποκαλύπτονται τα όρια της στεφάνης και η ρίζα του δοντιού, δημιουργώντας αντιαισθητική εμφάνιση και κίνδυνο τερηδόνας.
• Αποχρωματισμός της στεφάνης. Ενα σύνηθες πρόβλημα σε χαμηλού κόστους μεταλλοακρυλικές στεφάνες, που χάνουν το χρώμα τους με την πάροδο του χρόνου.