Τι είναι οι Γέφυρες Δοντιών

Οι γέφυρες δοντιών είναι ουσιαστικά ενα σύνολο απο στεφάνες (ενωμένες μεταξύ τους) οι οποίες καλύπτουν ένα κενό χώρο στο στόμα που έχει δημιουργηθεί λόγω της απώλειας ενός ή περισσότερων δοντιών λόγω τερηδόνας, ουλίτιδας, τραυματισμού ή άλλης αιτίας. Η κλασσική οδοντιατρική γέφυρα αποτελείται απο δύο βασικές στεφάνες (θήκες), μια σε κάθε άκρο που στηρίζεται μόνιμα σε ένα φυσικό δόντι εκατέρωθεν του κενού χώρου, και κολλημένες ανάμεσα τους τόσες επιπλέον θήκες όσα τα δόντια που λείπουν. Μια γέφυρα μπορεί να στηρίζεται σε φυσικά δόντια ή σε τεχνητά, δηλαδή σε εμφυτεύματα δοντιών, ή και σε συνδυασμό των δύο.

Οι γέφυρες 3 δοντιών είναι η πιο κοινή μορφή προσθετικής εργασίας που εκτελούν οι οδοντίατροι. Είναι έμμεσες αποκαταστάσεις οι οποίες κατασκευάζονται απο οδοντοτεχνικά εργαστήρια με βάση ενα αποτύπωμα των δοντιών του ασθενούς. Σήμερα πάντως, τουλάχιστον στις προηγμένες χώρες, οι γέφυρες έχουν αρχίσει να υποκαθίστανται από τα εμφυτεύματα δοντιών, ιδίως όταν πρέπει να αντικατασταθεί ένα μόνο δόντι.

Η απώλεια δοντιών, ανεξάρτητα απο την αιτία που την προκάλεσε, έχει αρνητικές συνέπειες στην λειτουργία και εμφάνιση του στόματος.

• Ένα δόντι που λείπει, ιδίως ένα απο τα εμπρός δόντια, επηρεάζει αρνητικά την εμφάνιση.
• Επηρεάζεται η ομιλία, η φωνή αλλάζει, και μπορεί να παρουσιαστεί ψεύδισμα ιδίως αν χαθεί ενα μπροστινό δόντι.
• Όταν ένα δόντι χάνεται, τα γειτονικά δόντια τείνουν να χαλαρώνουν γιατί χάνουν την πλευρική τους στήριξη, και στρίβουν ή ολισθαίνουν προς τον κενό χώρο. Το αντίστοιχο δόντι της άλλης σιαγόνας μπορεί επίσης να αρχίσει να χαλαρώνει απο τη βάση του γιατί δεν ασκείται πλέον καμμία αντίρροπη πίεση. Παράλληλα το οστό στο χώρο του ελλείποντος δοντιού ατροφεί και απορροφάται, με αποτέλεσμα τα γειτονικά δόντια να αρχίσουν να κουνιούνται αυξάνοντας τον κίνδυνο απώλειας περισσότερων δοντιών στο μέλλον.
• Η απώλεια ενος δοντιού αλλάζει την κατανομή της πίεσης που ασκείται κατά τη μάσηση επιβαρύνοντας τα εναπομείναντα δόντια.
• Αν λείπουν αρκετά δόντια μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά η ικανότητα του ατόμου για μάσηση, αναγκάζοντας το να τροποποιήσει τη δίαιτα του και μειώνοντας την ποιότητα της διατροφής του.

Τα σχετικά προβλήματα γίνονται σοβαρότερα όσο περισσότερα δόντια λείπουν. Οι οδοντιατρικές γέφυρες αντικαθιστούν αποτελεσματικά τα χαμένα δόντια, βελτιώνοντας την ικανότητα μάσησης και την ομιλία, και παρέχοντας ικανοποιητικό αισθητικό αποτέλεσμα. Οι εναλλακτικές λύσεις είναι τα οδοντικά εμφυτεύματα και οι μερικές ή ολικές οδοντοστοιχίες.

Οι γέφυρες δοντιών μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις περισσότερες περιπτώσεις μεμονωμένης ή μερικής απώλειας δοντιών. Ο οδοντίατρος θα εκτιμήσει αν η γέφυρα είναι η καταλληλότερη λύση έναντι των εναλλακτικών επιλογών, δηλαδή των εμφυτευμάτων δοντιών ή μιας κινητής μερικής οδοντοστοιχίας, και επίσης θα εξετάσει αν υπάρχουν οι προυποθέσεις για την ασφαλή τοποθέτηση της ή αν πρέπει να προηγηθούν άλλες θεραπείες.

• Ο αριθμός των συνεχόμενων δοντιών που λείπουν να μην είναι μεγάλος. Μία γέφυρα δεν πρέπει να αντικαθιστά περισσότερα από τρία συνεχόμενα ελλείποντα δόντια. Βέβαια αν υπάρχουν δύο κενοί χώροι αλλά μεσολαβούν φυσικά δόντια, ο συνολικός αριθμός των δοντιών που μπορεί να αντικαταστήσει μία γέφυρα είναι μεγαλύτερος.
• Να υπάρχουν δόντια εκατέρωθεν του κενού χώρου, ώστε η γέφυρα να έχει στήριξη και στα δύο άκρα της. Αν δεν ισχύει αυτή η προυπόθεση υπάρχουν δύο πιθανές λύσεις. Η καλύτερη και πιο ασφαλής είναι να τοποθετηθεί ένα εμφύτευμα που θα παίξει το ρόλο του δοντιού-στηρίγματος. Η δεύτερη αλλά πιο επισφαλής είναι η χρήση γέφυρας με πρόβολο, δηλαδή στηριζόμενης μόνο στο ένα άκρο της.
• Τα φυσικά δόντια στα οποία θα στηριχθεί η γέφυρα πρέπει να είναι υγιή. Αν υπάρχει τερηδόνα το δόντι θα καθαριστεί κατά την διαδικασία της προετοιμασίας του. Αν υπάρχει μεγάλη βλάβη μπορεί να χρειαστεί απονεύρωση και χρήση ενδορριζικού άξονα για την καλύτερη στήριξη της γέφυρας.
• Τα φυσικά δόντια στα οποία θα στηριχθεί η γέφυρα πρέπει να είναι σταθερά. Ένα δόντι που κουνιέται δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για μια γέφυρα. Ο οδοντίατρος θα εξετάσει την κιητικότητα του δοντιού και το βαθμό στήριξης του στο οστό της γνάθου πριν αποφασίσει για την καταλληλότητα του.
• Δεν πρέπει να υπάρχουν συμπτώματα περιοδοντικής νόσου. Τυχόν ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα πρέπει να έχει θεραπευθεί και τα ούλα να έχουν αποκατασταθεί πλήρως πριν γίνει η λήψη αποτυπώματος για την κατασκευή της οδοντιατρικής γέφυρας
• Δεν πρέπει να υπάρχουν ενδείξεις παραμέλησης της στοματικής υγιεινής. Αν ο ασθενής είναι γνωστό ότι αγνοεί συστηματικά την στοματική του υγιεινή, η προσδόκιμη διάρκεια ζωής μιας γέφυρας δοντιών μειώνεται σημαντικά.

Οι γέφυρες είναι κατασκευές που στερεώνονται μόνιμα στο στόμα, πάνω σε υπάρχοντα δόντια που διαμορφώνονται κατάλληλα, αντικαθιστώντας τα δόντια που λείπουν. Η διαδικασία κατασκευής και τοποθέτησης μιας γέφυρας δοντιών απαιτεί τουλάχιστον 3 επισκέψεις στον οδοντίατρο.

Κατά την πρώτη επίσκεψη:

• Γίνεται η αποκατάσταση όλων των προβλημάτων που τυχόν αντιμετωπίζουν τα φυσικά δόντια στα οποία θα στηριχθεί η γέφυρα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αφαίρεση τερηδόνας και σφράγισμα ή να απαιτεί ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) και τοποθέτηση χυτού άξονα. Τυχόν περιοδοντικά προβλήματα θα πρέπει να έχουν αντιμετωπιστεί πριν ξεκινήσει η διαδιακασία ετοιμασίας της γέφυρας. Επίσης αν δεν υπάρχουν φυσικά δόντια για τη στήριξη της αλλά θα χρειαστούν εμφυτεύματα, αυτά θα πρέπει να έχουν τοποθετηθεί εγκαίρως ώστε να έχουν ενσωματωθεί πλήρως.
• Χορηγείται τοπική αναισθησία και τα δόντια-στηρίγματα τροχίζονται μασητικά και πλευρικά ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για το υλικό της στεφάνης που θα στηρίζει τη γέφυρα. Συνήθως απαιτείται να αφαιρεθεί περίπου 1 με 1,5 χιλιοστό οδοντικού ιστού.
• Αφού ολοκληρωθεί το τρόχισμα των δοντιών τοποθετείται στα δόντια μαλακό αποτυπωτικό υλικό και λαμβάνεται αποτύπωμα ('μέτρα') βάσει του οποίου ο οδοντοτεχνίτης θα κατασκευάσει την γέφυρα.
• Τα τροχισμένα δόντια καλύπτονται και προστατεύονται με μία προσωρινή στεφάνη.
• Τέλος ο ασθενής και ο οδοντίατρος αποφασίζουν για το υλικό απο το οποίο θα γίνει η γέφυρα.

Στη δεύτερη επίσκεψη :

• Αφού αφαιρεθούν οι προσωρινές στεφάνες, δοκιμάζεται ο σκελετός της γέφυρας αν εφαρμόζει σωστά στο δόντι και στα ούλα.
• Επιλέγεται το κατάλληλο χρώμα για τη γέφυρα ώστε να ταιριάζει απόλυτα με το χρώμα των φυσικών δοντιών. Αν ο ασθενής σκοπεύει να κάνει λεύκανση δοντιών αυτή πρέπει να γίνει ΠΡΙΝ την επιλογή χρώματος. Το υλικό της γέφυρας δεν λευκαίνει κατά τη διαδικασία λεύκανσης.
• Επανατοποθετούνται οι προσωρινές στεφάνες.

Στην τρίτη και τελευταία επίσκεψη :

• Η γέφυρα αφού έχει ετοιμαστεί από το οδοντοτεχνικό εργαστήριο τοποθετείται στο στόμα και, αν η εφαρμογή της είναι σωστή, συγκολλάται μόνιμα στα δόντια-στηρίγματα με ειδική συγκολλητική κονία.

Οι οδοντιατρικές γέφυρες είναι ακίνητες προσθετικές εργασίες, δηλαδή στερεώνονται μόνιμα στο στόμα. Κινητοί μηχανισμοί οι οποίοι έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά κατασκευής και εκτελούν το ίδιο έργο αλλά μπορεί να αφαιρεθούν και να επανατοποθετηθούν απο τον ασθενή δεν χαρακτηρίζονται σαν γέφυρες αλλά σαν κινητές μερικές οδοντοστοιχίες.

Οι γέφυρες δοντιών κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την τεχνική στήριξης τους στους κάτωθι τύπους :

• Γέφυρες δοντιών κλασσικού τύπου. Οι κλασσικές οδοντιατρικές γέφυρες αποτελούνται απο ένα ή περισσότερα τεχνητά δόντια προσκολλημένα σε δύο στεφάνες που είναι τοποθετημένες στα δόντια εκατέρωθεν αυτών που λείπουν. Οι δυο στεφάνες στα άκρα της γέφυρας την σταθεροποιούν στη θέση της. Είναι η πιο κοινή μέθοδος κατασκευής μιας γέφυρας δοντιών.
• Γέφυρες δοντιών τύπου Maryland. Ο συγκεκριμένος τύπος γεφυρών πήρε το όνομα του απο το Πανεπιστήμιο του Maryland όπου και εξελίχθηκε η σχετική τεχνική. Η διαφορά του είναι ότι τα τεχνητά δόντια στηρίζονται σε ένα μεταλλικό σκελετό που εκτείνεται στην εσωτερική γλωσσική πλευρά. Η στήριξη στα άκρα της δεν γίνεται με στεφάνες όπως στις κλασσικές γέφυρες, αλλά με 2 μεταλλικά πτερύγια που προεξέχουν και τα όποία συγκολλώνται στην πίσω πλευρά των γειτονικών δοντιών-στηριγμάτων. Το πλεονέκτημα είναι ότι αφαιρείται πολύ λιγότερη ποσότητα οδοντικού ιστού απο τα υγιή δόντια που χρησιμοποιούνται για τη στήριξη της γέφυρας, ενώ είναι και πιο οικονομικές απο άποψη τιμής. Τα μειονεκτήματα του τύπου γέφυρας Maryland είναι ότι μπορεί να αποκολληθεί πιο εύκολα σε σχέση με τις κλασσικές γέφυρες και για αυτό χρησιμοποιείται μόνο όταν λείπουν ενα η δύο, και κυρίως μπροστινά, δόντια.
• Γέφυρες δοντιών με πρόβολο. Αυτός ο τύπος γέφυρας χρησιμοποιείται όταν δεν υπάρχει διαθέσιμο δόντι για να στηριχθεί η γέφυρα στη μια πλευρά των ελλειπόντων δοντιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις κατασκευάζεται γέφυρα στηριζόμενη με στεφάνη μόνο στη μία πλευρά, έχοντας ως πρόβολο (κρεμαστό) το δόντι που αντικαθιστά. Γενικά, οι γέφυρες με πρόβολο αποτελούν λύσεις ανάγκης πχ. όταν λείπει ενας πίσω γομφίος, ή λύσεις χαμηλού κόστους για να εξοικονομηθεί το κόστος της μιας επιπλέον στεφάνης. Πάντως οι γέφυρες με δοντιών με πρόβολο έχουν μικρή αντοχή και θα πρέπει να αποφεύγονται αν είναι δυνατόν.
• Γέφυρες δοντιών στηριζόμενες σε εμφυτεύματα. Όταν λείπουν πολλά συνεχόμενα δόντια, όταν δεν υπάρχουν φυσικά δόντια στη μια πλευρά του κενού χώρου, ή όταν τα υπάρχοντα δόντια είναι αρκετά αδύναμα για να αντέξουν την αυξημένη πίεση, είναι πολύ δύσκολο να τοποθετηθεί με ασφάλεια μια γέφυρα. Την λύση σε αυτό το πρόβλημα δίνει η τοποθέτηση ενός ή περισσότερων οδοντικών εμφυτευμάτων τα οποία παίζουν τον ρόλο των δοντιών-στηριγμάτων.

Ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους, οι γέφυρες δοντιών κατηγοριοποιούνται σε :

• Μεταλλοκεραμικές γέφυρες. Οι μεταλλοκεραμικές γέφυρες είναι αυτές που χρησιμοποιούνται ευρύτερα σήμερα. Οι θήκες που τις απαρτίζουν αποτελούνται από έναν μεταλλικό σκελετό ο οποίος καλύπτεται εξολοκλήρου με κεραμικό υλικό (πορσελάνη). Προσφέρουν μεγάλη αντοχή και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε περίπτωση χρειάζεται τοποθέτηση γέφυρας. Είναι οικονομικότερες απο τις ολοκεραμικές γέφυρες αλλά ακριβότερες απο τις μεταλλοακρυλικές.

  Μειονέκτημα των μεταλλοκεραμικών γεφυρών είναι η παρουσία σκουρόχρωμου μεταλλικού σκελετού, ο οποίος αν και καλύπτεται εντελώς με πορσελάνη δεν αφήνει το φώς να διαπεράσει την στεφάνη όπως γίνεται στα φυσικά δόντια, προσδίδοντας μια σχετική αδιαφάνεια στην τελική αποκατάσταση. Επίσης στά όρια των στεφανών κοντά στα ούλα εμφανίζεται μια σκούρα αντιαισθητική γραμμή που ‘προδίδει’ την ύπαρξη της γέφυρας.

• Ολοκεραμικές γέφυρες. Οι ολοκεραμικές είναι νέου τύπου γέφυρες, απαλλαγμένες από μεταλλικό πυρήνα. Φέρουν έναν σκελετό απο πορσελάνη ο οποίος καλύπτεται από ειδικού τύπου κεραμικό υλικό. Η απουσία μεταλλικού σκελετού χαρίζει σημαντική υπεροχή σε αισθητική και φυσικότητα σε σχέση με τους άλλους τύπους γεφυρών, γιατί μόνο η πορσελάνη μπορεί να μιμηθεί την διαφάνεια της αδαμαντίνης του φυσικού δοντιού.

  Μειονέκτημα των ολοκεραμικών είναι το υψηλότερο κόστος και η σχετικά μειωμένη αντοχή τους, σε σύγκριση με τις μεταλλοκεραμικές. Για τον λόγο αυτό η χρήση τους περιορίζεται μόνο στην πρόσθια περιοχή του στόματος και σε περιπτώσεις έλλειψης ενός δοντιού μόνο.

• Γέφυρες Ζιρκονίου (ή ζιρκονίας). Ο σκελετός τους αποτελείται απο οξείδιο του ζιρκονίου που επικαλύπτεται με πορσελάνη. H ζιρκονία έχει λευκό χρώμα και επιτρέπει το φώς να περάσει μέσα από την πορσελάνη ενώ παράλληλα είναι πολύ ανθεκτική στην πίεση. Μια γέφυρα ζιρκονίου συνδυάζει τα αισθητικά πλεονεκτήματα μιας ολοκεραμικής γέφυρας με αυξημένη ανθεκτικότητα, αλλά είναι και η ακριβότερη επιλογή απο άποψη τιμής (σχεδόν διπλάσιο κόστος απο μια μεταλλοκεραμική γέφυρα).
• Μεταλλοακρυλικές γέφυρες. Οι μεταλλοακρυλικές γέφυρες είναι μεταλλικές στο εσωτερικό και έχουν πλαστική επικάλυψη στην εξωτερική ορατή πλευρά. Είναι μια οικονομική επιλογή αλλά δεν συνιστάται λόγω της μικρής αντοχής τους στο χρόνο και της γρήγορης αισθητικής αλλοίωσης τους.
• Μεταλλικές γέφυρες. Οι μεταλλικές γέφυρες κατασκευάζονται πλήρως απο μέταλλο, συνήθως χρυσό. Χρησιμοποιούνται σπάνια πλέον παρά την πολύ μεγάλη αντοχή τους και το χαμηλότερο κόστος τους καθώς είναι αντιαισθητικές.

Ο κατάλληλος τύπος γέφυρας για κάθε περίπτωση εξαρτάται απο τον αριθμό και τη θέση των ελλειπόντων δοντιών, την κατάσταση των φυσικών δοντιών που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την γέφυρα, τις αισθητικές απαιτήσεις, και τις οικονομικές δυνατότητες του ασθενούς.