Κροτοταφογναθικό Σύνδρομο (ΚΓΣ) • Θεραπεία

Η θεραπεία των δυσλειτουργιών της κροταφογναθικής άρθρωσης, ανάλογα με την εκάστοτε αιτιολογία τους, μπορεί να απαιτεί τη συμβολή διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων (οδοντιατρική, ψυχολογία, φυσιοθεραπεία) ή και συνδυασμού αυτών.

Η ένταση των συμπτωμάτων, η φύση της αιτιολογίας, και οι τυχόν δομικές βλάβες της άρθρωσης είναι οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν τα βήματα της θεραπείας του κροταφογναθικού συνδρόμου. Η πρόκληση ήχων από την άρθρωση κατά το άνοιγμα του στόματος μπορεί να σημαίνει μια μικρή μετατόπιση του διάρθριου δίσκου, αλλά συνήθως δεν απαιτείται άμεση θεραπεία, αν δεν υπάρχει πόνος ή πρόβλημα στην κίνηση της γνάθου. Η εκτίμηση της ανάγκης ή μή για θεραπεία πρέπει να γίνεται από έναν οδοντίατρο με εμπειρία σε προβλήματα της ΚΓΔ ή από ένα Γναθοπροσωπικό χειρούργο.

Αν η δυσλειτουργία προκαλεί ενόχληση, πόνο, ή πρόβλημα κινητικότητας της γνάθου απαιτείται ιατρική αντιμετώπιση που μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, τεχνικές χαλάρωσης, ψυχολογική υποστήριξη, ασκήσεις, φυσιοθεραπεία, ή σε σοβαρές περιπτώσεις χειρουργική θεραπεία.

Ανακούφιση από τον πόνο

Το πρώτο βήμα της θεραπείας του ΚΓΣ είναι η ανακούφιση του πόνου που αισθάνεται ο ασθενής, ιδιαίτερα αν αυτός είναι έντονος και προκαλείται ακόμη και από μικρές κινήσεις της γνάθου. Η μείωση του πόνου μπορεί να επιτευχθεί με:

• Φαρμακευτική αγωγή, όπως παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη, και μυοχαλαρωτικά.
• Θερμά ή κρύα επιθέματα, που χαλαρώνουν την ένταση των μυών και μειώνουν τον πόνο.
• Ελαφρό μασάζ στους μύες που κινούν την γνάθο.

Χαλάρωση της Άρθρωσης

Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να μειώσουμε τις πιέσεις που ασκούνται στην ΚΓΔ ώστε οι μύες να έχουν τον χρόνο να ξεκουραστούν και να χαλαρώσουν. Για να το πετύχουμε μπορεί να χρειαστεί να κόψουμε ή να αλλάξουμε κάποιες συνήθειες μας :

• Σταματείστε το μάσημα τσίχλας, που απαιτεί τη συνεχή δράση των μυών και κινήσεις της γνάθου.
• Αποφεύγετε τις σκληρές τροφές
• Μασάτε αργά και ομοιόμορφα και από τις δύο πλευρές του στόματος
• Σταματείστε συνήθειες όπως ο βρουξισμός (σφίξιμο / τρίξιμο δοντιών). Ο βρουξισμός είναι μια από τις βασικές αιτίες του ΚΓΣ, που μπορεί να αντιμετωπιστεί με:
  • Μείωση του άγχους (με ψυχολογική υποστήριξη, θεραπεία συμπεριφοράς, ή αγχολυτικά φάρμακα).
  • Νάρθηκες νυκτός, ειδικά μασελάκια που προστατεύουν τα δόντια, μειώνουν την πίεση που ασκείται στη γνάθο, και βοηθούν στο σταμάτημα της συνήθειας.

Φυσιοθεραπεία και ασκήσεις

Η φυσιοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη χαλάρωση των μυών του προσώπου και στην αύξηση της ευελιξίας της άρθρωσης. Συνήθως χρησιμοποιείται σε συνδυασμό και με άλλες μορφές θεραπείας.

Ασκήσεις με ήπιες διατάσεις, όπως το αργό ανοιγόκλειμα του στόματος, ή η κίνηση της κάτω γνάθου προς τα εμπρός φέρνοντας τα κάτω δόντια εμπρός από τα άνω, μπορεί να βοηθήσουν να αυξηθεί το εύρος κίνησης της γνάθου ενώ παράλληλα γυμνάζουν και δυναμώνουν τους μύες της άρθρωσης.

Νάρθηκες

Οι νάρθηκες που χρησιμοποιούνται για το ΚΓΣ είναι 2 κατηγοριών:

• Νάρθηκες προστασίας / σταθεροποίησης. Πρόκειται για μασελάκια φτιαγμένα από διαφανές μαλακό ή σκληρό πλαστικό υλικό που προσαρμόζονται στα δόντια της μιάς γνάθου και τα καλύπτουν πλήρως. Σκοπό έχουν να προστατεύσουν τα δόντια και να μειώσουν την τάση στην άρθρωση. Μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα του κροταφογναθικού συνδρόμου αλλά δεν έχουν θεραπευτική δράση.
• Νάρθηκες θεραπείας. Πρόκειται για μια κατηγορία συσκευών που προσπαθούν να τροποποιήσουν την σύγκλειση ή/και να μετακινήσουν την γνάθο προς τα εμπρός ρυθμίζοντας τη θέση της άρθρωσης. Πρέπει να χρησιμοποιούνται επί 24ώρου βάσεως για πολλούς μήνες ή και χρόνια, αλλά συχνά τα συμπτώματα επανέρχονται μετά την διακοπή χρήσης.

Ενέσεις BOTOX

Μιά νέα θεραπευτική προσέγγιση για την θεραπεία ορισμένων περιπτώσεων κροταφογναθικού συνδρόμου (όπου το πρόβλημα οφείλεται σε αυξημένη τάση των μυών) αφορά την χρήση ενέσεων Botox, δηλαδή της ίδιας μεθόδου που χρησιμοποιείται για αισθητικούς σκοπούς για την μείωση των ρυτίδων. Τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών έδειξαν ότι οι ασθενείς στους οποίους εφαρμόστηκε η μέθοδος εμφάνισαν σημαντική βελτίωση στην μείωση του πόνου και στην αύξηση της κινητικότητας της άρθρωσης.

Το Botox εγχύεται στους μύες που ελέγχουν την κίνηση της γνάθου και μπλοκάρει τις μη ελεγχόμενες μυικές κινήσεις, χαλαρώνοντας τους μύες και μειώνοντας τους μυικούς σπασμούς. Η διάρκεια του αποτελέσματος είναι μεταξύ 2 και 6 μηνών, οπότε αν τα συμπτώματα επιμένουν η θεραπεία θα πρέπει να επαναληφθεί. Η χρήση Botox για δυσλειτουργίες της κροταφογναθικής άρθρωσης δεν είναι ακόμη επισήμως αναγνωρισμένη.

Οι θεραπείες που περιγράφηκαν ανωτέρω που αφορούν ανακούφιση του πόνου, χαλάρωση των μυών, και φυσιοθεραπεία είναι συντηρητικές τεχνικές, δηλαδή δεν προκαλούν μόνιμες ή μη αναστρέψιμες αλλαγές στη δομή ή στη θέση των γνάθων ή των δοντιών.

Οι θεραπείες που αναλύονται στη συνέχεια, όπως η ορθοδοντική και η χειρουργική θεραπεία, αποτελούν επεμβατικές και μή αναστρέψιμες τεχνικές που προκαλούν μόνιμες αλλαγές στα δόντια ή την άρθρωση. Δεδομένου ότι τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα εξασφαλισμένα, είναι καλό να αποφεύγονται οι επεμβατικές θεραπείες, εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητες.

Διόρθωση σύγκλεισης δοντιών – Ορθοδοντική θεραπεία

Η προβληματική σύγκλειση των δοντιών ασκεί πίεση στη γνάθο και την άρθρωση προκαλώντας συχνά κροταφογναθικό σύνδρομο. Σε ασθενείς που ταλαιπωρούνται από χρόνια συμπτώματα ΚΓΣ, καθίσταται απαραίτητη για την θεραπεία η διόρθωση της θέσης των δοντιών, για να αποκατασταθεί η σωστή σύγκλειση. Συχνά λίγο τρόχισμα της μασητικής επιφάνειας ενός η περισσότερων δοντιών και η προσαρμογή της ώστε να εφάπτεται σωστά και ομαλά με τα δόντια της αντίθετης πλευράς μπορεί να είναι αρκετή για να δούμε εντυπωσιακή βελτίωση.

Αρκετές φορές όπου η κακή σύγκλειση οφείλεται σε φθορά των δοντιών (όπως συχνά συμβαίνει σε περιπτώσεις βρουξισμού) απαιτείται η προσθετική αποκατάσταση αυτών των δοντιών, ενώ αν οφείλεται σε προβληματικές ήδη υπάρχουσες αποκαταστάσεις (θήκες ή γέφυρες), αυτές θα πρέπει να διορθωθούν ή αντικατασταθούν. Άν απαιτούνται εκτεταμένες διορθώσεις θέσης και μετακίνηση δοντιών, αυτές μπορεί να γίνουν με ορθοδοντική θεραπεία.

Χειρουργική Θεραπεία της κροταφογναθικής άρθρωσης

Η χειρουργική αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών της κροταφογναθικής άρθρωσης χρησιμοποιείται μόνον όταν όλες οι άλλες συντηρητικές θεραπείες έχουν αποτύχει να επιλύσουν το πρόβλημα ή να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Συνήθως χειρουργική επέμβαση απαιτείται σε περιπτώσεις σοβαρής δομικής βλάβης των οστών της άρθρωσης και του διάρθριου δίσκου ή σοβαρών προβλημάτων σύγκλεισης των δοντιών που οφείλονται στη θέση/μέγεθος της γνάθου και μπορούν να διορθωθούν μόνο με χειρουργική προσαρμογή του οστού.

Οι χειρουργικές θεραπείες του ΚΓΣ (αρθροπλαστική) μπορεί να αφορούν:

• Μετακίνηση του διάρθριου δίσκου στη σωστή θέση του.
• Μερική ή πλήρη αφαίρεση ενός κατεστραμμένου διάρθριου δίσκου.
• Αποκατάσταση κατεστραμμένου κονδύλου με οστικό μόσχευμα.
• Αντικατάσταση με τεχνητή μεταλλική άρθρωση.

Λόγω της σοβαρότητας των σχετικών επεμβάσεων και του μη εγγυημένου αποτελέσματος, η χειρουργική αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας της κροταφογναθικής διάρθρωσης πρέπει να ακολουθείται μόνον όταν είναι απολύτως απαραίτητο.