Τί είναι ο Επιχείλιος Έρπης  •  Αιτίες  •  Συμπτώματα

Πολλοί ασθενείς λανθασμένα συνδέουν τον επιχείλιο έρπη με τις άφθες, αλλά παρότι προκαλούν παρόμοια έλκη στην περιοχή του στόματος πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά προβλήματα. Οι άφθες εμφανίζονται στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας και δεν είναι ιογενούς αιτιολογίας ούτε είναι μεταδοτικές, σε αντίθεση με τον επιχείλιο έρπητα που εμφανίζεται έξω από το στόμα, οφείλεται σε ιό και είναι πολύ μεταδοτικός.

Ο επιχείλιος έρπης οφείλεται σε λοίμωξη από το ιό του απλού έρπη τύπου 1 (Herpes Simplex Virus HSV-1). Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, σχεδόν 80%, του ενήλικα πληθυσμού είναι φορέας του ιού. Η αρχική μόλυνση συμβαίνει συνήθως στην παιδική ή εφηβική ηλικία, αλλά συχνά περνά απαρατήρητη επειδή αρκετά από τα συμπτώματα της είναι τα ίδια με αυτά ενός απλού κρυολογήματος ή μιας λοίμωξης του λαιμού. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί επίσης να οφείλεται και στον έρπη τύπου ΙΙ που προκαλεί τον έρπη των γεννητικών οργάνων.

Μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων της αρχικής μόλυνσης, ο ιός παραμένει για πάντα στις νευρικές ίνες της περιοχής που είχε μολυνθεί σε λανθάνουσα κατάσταση . Σε αρκετά άτομα, περίπου 20-40% των φορέων, ο ιός μπορεί να ενεργοποιείται ξανά κατά περιόδους και να προκαλεί νέα έλκη στην επιδερμίδα του προσώπου και κυρίως στα χείλη. Αν και μερικές φορές η αιτιολογία παραμένει άγνωστη, η επανεμφάνιση του επιχείλιου έρπητα προκαλείται συνήθως από παράγοντες όπως:

• Μόλυνση (ή επιμόλυνση) μέσω επαφής με μολυσμένα άτομα
• Άγχος, στενοχώρια
• Πυρετός
• Κρυολόγημα, γρίππη
• Υπερβολική έκθεση στον ήλιο (υπεριώδεις ακτίνες)
• Τραύμα ή σκάσιμο στα χείλη
• Οδοντιατρικές εργασίες που ασκούν τάση στα χείλη
• Εμμηνόρροια
• Προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος

Μετάδοση του ιού

Ο ιός του έρπητα τύπου 1 μεταδίδεται εύκολα από άτομο σε άτομο μέσω της άμεσης επαφής με τη μολυσμένη περιοχή ή μέ το σάλιο. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί και να μολύνει άλλα σημεία του σώματος του ασθενή, όπως τα μάτια, τα δάκτυλα του χεριού, τα γεννητικά όργανα, κ.α. Η μόλυνση των ματιών μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα όρασης μέχρι και σε τύφλωση.

Η αρχική μόλυνση από τον έρπη τύπου 1, συνήθως κατά την παιδική ηλικία, μπορεί να προκαλέσει αρκετά έντονα συμπτώματα όπως πυρετό, πονοκέφαλο, ναυτία, έμετους, επώδυνη λοίμωξη στο λαιμό, και έλκη στα ούλα και στο εσωτερικό των παρειών (ερπητική στοματίτιδα). Τα συμπτώματα συνήθως αποδίδονται σε άλλες πιό συχνές μικροβιακές λοιμώξεις πχ. στρεπτόκοκκο και σπάνια γίνεται διάγνωση του έρπητα. Τα συμπτώματα ξεκινούν περίπου μια βδομάδα μετά την αρχική μόλυνση και διαρκούν περίπου 10 ημέρες.

Η τυπική μορφή του επιχείλιου έρπητα εμφανίζεται όταν για οποιοδήποτε λόγο ενεργοποιηθεί ξανά ο ιός του έρπητα που υπάρχει ήδη στον οργανισμό ενός ατόμου σε ανενεργή κατάσταση μετά την πρώτη προσβολή που μπορεί να είχε σημειωθεί και πριν αρκετά χρόνια. Τα συμπτώματα του επιχείλιου έρπητα μπορεί να είναι πολύ πιό έντονα σε ασθενείς με αδύναμο οργανισμό (πχ. λόγω υποσιτισμού, καρκίνου, HIV, μεταμόσχευσης).

Η πρώτη ένδειξη για την εμφάνιση του επιχείλιου έρπητα είναι μια διάχυτη αίσθηση καψίματος, μουδιάσματος ή κνησμού στο σημείο όπου θα εκδηλωθεί, η οποία ακολουθείται από εμφάνιση ελαφρού οιδήματος και ερυθρότητας. Μέσα στις επόμενες 24 με 48 ώρες εμφανίζεται μιά ή περισσότερες μικρές φουσκάλες που περιέχουν διαυγές κιτρινωπό υγρό.

Ο ιός του έρπητα εκδηλώνεται κατά κανόνα έξω από το στόμα στην επιδερμίδα του προσώπου πάνω ή γύρω από τα χείλη, στο πηγούνι, τα ρουθούνια ή και το μάγουλο. Το πιό συνηθισμένο σημείο εμφάνισης του επιχείλιου έρπητα είναι κοντά στις γωνίες των χειλέων. Μερικές φορές όμως ιδίως σε ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί εκδηλωθεί και στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας (ερπητική στοματίτιδα), κυρίως στα ούλα και τον ουρανίσκο, αλλά τα συμπτώματα είναι ηπιότερα και οι φουσκάλες μικρότερες.

Στις επόμενες 24-48 ώρες οι φυσαλίδες σπάνε δημιουργώντας ένα επώδυνο ανοικτό έλκος (πληγή) και απελευθερώνοντας το υγρό που περιέχει τον ιό. Στην περιοχή υπάρχει έντονο αίσθημα καψίματος. Σπάνια, μπορεί να εμφανισθεί ελαφρύς πυρετός και αίσθημα αδιαθεσίας. Σε αυτό το στάδιο υπάρχει ο μεγαλύτερος κίνδυνος μετάδοσης του ιού.

Μετά το σπάσιμο των φυσαλίδων η περιοχή αρχίζει να ξεραίνεται και δημιουργείται μια κρούστα. Η κρούστα αυτή μπορεί να σκάσει ή να απομακρυνθεί (αποκαλύπτοντας ξανά το έλκος και προκαλώντας μικρή αιμορραγία) και να επαναδημιουργηθεί αρκετές φορές μέχρι να ολοκληρωθεί η επούλωση της πληγής.

Η διαδικασία επούλωσης ολοκληρώνεται περί τις 7-10 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

Η αντιμετώπιση του επιχείλιου έρπητα συνίσταται κυρίως στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και την συντόμευση του χρόνου επούλωσης.

Διάγνωση

Η διάγνωση του επιχείλου έρπητα γίνεται με την κλινική εξέταση της περιοχής που έχει προσβληθεί. Η επιβεβαίωση της διάγνωσης μπορεί να γίνει με καλλιέργεια δείγματος από την μολυσμένη περιοχή, αλλά μπορεί να χρειαστεί μόνο σε περιπτώσεις ασθενών όπου συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα υγείας.