Τρίξιμο Δοντιών • Σφίξιμο Δοντιών   (Βρυγμός)

Το τρίξιμο και σφίξιμο των δοντιών στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται ασυναίσθητα κατά την διάρκεια του ύπνου αλλά και την ημέρα ιδιαίτερα όταν ένα άτομο βρίσκεται υπό πίεση ή είναι αγχωμένο. Το πρόβλημα απασχολεί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, ανεξαρτήτως ηλικίας. Πρόκειται ουσιαστικά για μια ακούσια και μη ελεγχόμενη κίνηση της κάτω γνάθου που φέρνει σε συνεχή επαφή και πιέζει μεταξύ τους τα δόντια των δύο γνάθων, και συνοδεύεται μερικές φορές και από οριζόντιες κινήσεις που προκαλούν τρίξιμο δοντιών.

Οι περισσότεροι ασθενείς που πάσχουν από βρυγμό δεν συνειδητοποιούν το πρόβλημα τους είτε γιατί αυτό συμβαίνει μόνο κατά τον ύπνο (νυκτερινός βρουξισμός) είτε γιατί γίνεται γίνεται τόσο ασυναίσθητα και υποσυνείδητα που δεν το αντιλαμβάνονται μέχρι να εκδηλωθούν οι πρώτες βλάβες στα δόντια και γίνει η διάγνωση του προβλήματος από τον οδοντίατρο.

Ο βρουξισμός κατά την διάρκεια του ύπνου αποτελεί μιά από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές του ύπνου και είναι αρκετά δύσκολο να αντιμετωπιστεί, και περισσότερο στην παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες κατά τον νυκτερινό βρουξισμό ασκούνται στα δόντια δυνάμεις μέχρι και 20 φορές ισχυρότερες του φυσιολογικού.

Εκτός από το τρίξιμο των δοντιών οι ασθενείς με βρουξισμό και περισσότερο τα παιδιά έχουν συχνά και παρεμφερείς συνήθειες όπως να δαγκώνουν μολύβια ή άλλα αντικείμενα ή να τρώνε τα νύχια τους.

Σφίξιμο δοντιών

Το σφίξιμο δοντιών περιγράφει μια κατάσταση όπου ο ασθενής δαγκώνει συνεχώς και με μεγάλη δύναμη πιέζοντας τα πάνω και κάτω δόντια μεταξύ τους (κυρίως τα πίσω δόντια). Είναι φυσιολογικό βέβαια και συμβαίνει σε όλους μας να σφίγγουμε τα δόντια περιστασιακά όταν καταβάλλουμε μια μεγάλη προσπάθεια ή σε στιγμές μυικής έντασης. Το πραγματικό πρόβλημα δημιουργείται όταν το σφίξιμο των δοντιών:

• Γίνει συνήθεια. Αν προσέξουμε ότι σφίγγουμε τα δόντια μας παρατεταμένα ακόμη και όταν εκτελούμε μια πνευματική δραστηριότητα ή ακόμη και σε στιγμές χαλάρωσης όπως όταν βλέπουμε τηλεόραση, αντιμετωπίζουμε σοβαρό πρόβλημα βρυγμού.
• Συμβαίνει (και) στον ύπνο. Αποτελεί τη πιό πιό δύσκολα διαγνώσιμη και επικίνδυνη μορφή καθώς όχι μόνον ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται το πρόβλημα, αλλά και γιατί έχει διαπιστωθεί ότι η δύναμη του σφιξίματος των δοντιών στον ύπνο είναι πολύ ισχυρότερη από όταν το άτομο είναι ξύπνιο.

Το σφίξιμο των δοντιών ασκεί πίεση όχι μόνο στα δόντια αλλά και στα οστά της γνάθου, τους περιοδοντικούς ιστούς και τους μύες του προσώπου. Η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο κροταφογναθικό σύνδρομο, μια πάθηση των αρθρώσεων που συνδέουν την κάτω γνάθο με το κρανίο, και εκδηλώνεται με μυικούς πόνους, πόνο στο σαγόνι, τα δόντια ή τα αυτιά, έντονους πονοκεφάλους, μούδιασμα στο πρόσωπο. Η εκδήλωση ημικρανιών είναι επίσης συνήθης σε άτομα που σφίγγουν συστηματικά τα δόντια τους.

Τρίξιμο των δοντιών

Το τρίξιμο των δοντιών περιγράφει μια κατάσταση που επιπλέον του σφιξίματος ο ασθενής τρίβει μεταξύ τους κινώντας τα με οριζόντιες κινήσεις τα δόντια της άνω γνάθου με αυτά της κάτω γνάθου. Το αποτέλεσμα είναι η αποτριβή των δοντιών και η καταστροφή των μασητικών επιφανειών της αδαμαντίνης, και εκδηλώνεται κυρίως στα εμπρός δόντια, τομείς και κυνόδοντες.

Όπως και με το σφίξιμο, το τρίξιμο των δοντιών στον ύπνο είναι ιδιαίτερα καταστροφικό και μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικό για τον/την σύντροφο που κοιμάται δίπλα στον ασθενή. Το μόνο θετικό είναι ότι λόγω του ενοχλητικού θορύβου το πρόβλημα γίνεται αντιληπτό από τον/την σύντροφο που θα ενημερώσει τον πάσχοντα.

Ο περιστασιακός βρουξισμός σε μια περίοδο πίεσης ή άγχους δεν έχει σημαντική επίπτωση στη στοματική υγεία. Άν όμως γίνει μόνιμο πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη καταστοφή των δοντιών και σημαντικές βλάβες σε άλλους ιστούς του στόματος.

Ο βρυγμός είναι μια υποσυνείδητη συνήθεια. Άν και οι ακριβείς αιτίες δεν είναι εξακριβωμένες, οι περισσότεροι ειδικοί συνδέουν την πάθηση με το άγχος και την ψυχολογική πίεση. Σαν κύριες αιτίες για το τρίξιμο των δοντιών θεωρούνται :

Αιτίες βρυγμού στους ενήλικες

Στους ενήλικες κύρια αιτία για το τρίξιμο των δοντιών είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες, όπως :

• Συναισθηματική πίεση, αυξημένο άγχος
• Καταπιεσμένος θυμός
• Τύπος προσωπικότητας. Τα άτομα με επιθετικό, ανταγωνιστικό, ή υπερδραστήριο χαρακτήρα εμφανίζουν υψηλότερη πιθανότητα να σφίγγουν ή τρίζουν τα δόντια τους.

’Αλλες πιθανές αιτίες είναι :

• Τραυματισμοί της κεφαλής, του λαιμού ή της σιαγόνας
• Ορισμένες διαταραχές του ύπνου
• Δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως η ασθένεια του Huntington ή του Parkinson
• Παρενέργειες φαρμάκων. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα αλλά και η κοκαίνη και το ecstasy μπορεί να προκαλέσουν βρυγμό σαν παρενέργειά τους
• Κακή σύγκλειση των πάνω και κάτω δοντιών
• Κατάχρηση αλκοόλ και καφείνης

Αιτίες βρυγμού στα παιδιά

Το τρίξιμο των δοντιών είναι αρκετά συνηθισμένο και στα παιδιά. Συνδέεται με την φάση ανάπτυξης των σιαγόνων και των δοντιών, και συνήθως σταματά με την έναρξη της εφηβείας. Κύριες αιτίες είναι:

• Κακή σύγκλειση των δοντιών – Καθώς ανατέλουν τα μόνιμα δόντια παίρνοντας τη θέση των νεογιλών, για κάποια περίοδο μπορεί να συνυπάρχουν εναλλάξ μόνιμα με νεογιλά δόντια κατά την περίοδο της μικτής οδοντοφυίας (μεταξύ 6 και 12 ετών). Αυτή την περίοδο είναι λογικό ότι τα δόντια δεν πατάνε σωστά μεταξύ τους δημιουργώντας άνισες πιέσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε συμπτώματα τριξίματος των δοντιών. Όταν το πρόβλημα είναι αυτής της αιτιολογίας, εξαφανίζεται με την ολοκλήρωση της μόνιμης οδοντοφυίας.
• Άγχος, πίεση ή θυμός συχνά προκαλούν στα παιδιά πρόβλημα τριξίματος των δοντιών κατά την διάρκεια του ύπνου.

Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το τρίξιμο των δοντιών είναι απαραίτητο να γίνει από τον οδοντίατρο η σωστή διάγνωση των αιτίων του προβλήματος, ώστε να χορηγηθεί η ανάλογη θεραπεία βάσει των αναγκών του κάθε ασθενή.