Ορθοδοντικά Προβλήματα • Στραβά Δόντια

Τα ορθοδοντικά προβλήματα μπορεί να οφείλονται σε αρκετές διαφορετικές αιτιολογίες που ανήκουν σε 3 κύριες κατηγορίες, κληρονομικούς παράγοντες, απώλεια δοντιών, και περιβαλλοντικούς παράγοντες (έξεις του ασθενούς):

Κληρονομικοί παράγοντες

Τα γονίδια που κληρονομεί ο κάθε άνθρωπος από τους γονείς του καθορίζουν κρίσιμους παράγοντες για τη διαμόρφωση του στόματος όπως πχ. το μέγεθος των δοντιών και των γνάθων. Η γενετική προδιάθεση είναι συχνή αιτία ορθοδοντικών προβλημάτων αν προκύπτει δυσαρμονία στο σχετικό μέγεθος δοντιών και γνάθων, ή μεταξύ των δοντιών, ή μεταξύ των γνάθων. Σχετικά παραδείγματα είναι αν ένα παιδί κληρονομήσει:

• Μικρά δόντια από τον ένα γονιό και μεγάλες γνάθους από τον άλλο θα εμφανίσει αραιοδοντία
• Μεγάλα δόντια από τον ένα γονιό και μικρές γνάθους από τον άλλο θα εμφανίσει συνωστισμό
• Μικρή την μία γνάθο από τον ένα γονιό αλλά μεγάλη την άλλη γνάθο από τον άλλο θα εμφανίσει προγναθισμό της άνω ή κάτω γνάθου αναλόγως ποιά είναι μεγαλύτερη.

Υπάρχουν επίσης ορισμένες γενετικές ανωμαλίες που επηρεάζουν την σωστή ανάπτυξη των δοντιών και των γνάθων όπως οι σχιστίες (λυκόστομα/λαγόχειλο) και μπορούν να δημιουργήσουν ορθοδοντικά προβλήματα.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Σε αυτή την κατηγορία αιτιολογιών των ορθοδοντικών προβλημάτων υπάγεται κυρίως μια ομάδα από 'κακές' συνήθειες του ασθενούς που προκαλούν μετακίνηση των δοντιών και ανωμαλίες στην σύγκλειση τους:

• Θηλασμός του δακτύλου (όταν συνεχίζεται μετά την ηλικία των 4 ετών)
• Χρήση πιπίλας (όταν συνεχίζεται μετά την ηλικία των 2 ετών)
• Δάγκωμα νυχιών, χειλιών, ή μολυβιών
• Λάθος τοποθέτηση της γλώσσας (όταν πιέζει τα εμπρός δόντια)
• Τρίξιμο/Σφίξιμο δοντιών (Βρουξισμός)

Απώλεια δοντιών

Η απώλεια κάποιου δοντιού δημιουργεί έναν κενό χώρο στον οποίο τείνουν να μετακινηθούν τα γειτονικά δόντια φεύγοντας από την σωστή θέση τους. Οι πιθανές αιτίες απώλειας δοντιών που μπορεί να οδηγήσουν σε ορθοδοντικά προβλήματα περιλαμβάνουν:

• Πρόωρη απώλεια νεογιλού δοντιού
• Ατυχήματα
• Τερηδόνα

Τα ορθοδοντικά προβλήματα κατατάσσονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

• Οδοντικά προβλήματα. Οφείλονται στην σχετική θέση των δοντιών μεταξύ τους. Περιλαμβάνουν όλες τις συνήθεις περιπτώσεις στις οποίες αναφερόμαστε σαν ‘στραβά δόντια’ όπως είναι τα δόντια που αποκλίνουν στον οριζόντιο ή κάθετο άξονα, τα συνωστισμένα δόντια, τα αραιά δόντια κλπ.
• Σκελετικές ανωμαλίες. Αυτές περιλαμβάνουν προβλήματα σύγκλεισης δοντιών που οφείλονται στην κατασκευή των γνάθων και συγκεκριμένα στο σχετικό μέγεθος και θέση τους.

Σε αρκετές περιπτώσεις βέβαια τα ορθοδοντικά προβλήματα οφείλονται σε συνύπαρξη και οδοντικών και σκελετικών ανωμαλιών.

Ορθοδοντικά προβλήματα οδοντικής αιτιολογίας

Οι οδοντικής αιτιολογίας διαταραχές αφορούν σε ανωμαλίες σχήματος, θέσης ή/και αριθμού καθώς και στις σχέσεις επαφής μεταξύ των άνω και κάτω δοντιών. Μερικά απο τα πιο συχνά ορθοδοντικά προβλήματα αυτού του τύπου είναι τα ακόλουθα:

• Συνωστισμός. Όταν δεν υπάρχει αρκετός χώρος στη γνάθο για να χωρέσουν όλα τα δόντια (πχ. γιατί έχουμε μεγάλα δόντια και μικρή γνάθο, ή έχουμε υπεράριθμα δόντια) αυτά πιέζονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα να συνωστίζονται, δηλαδή κάποια να παίρνουν κλίση, να στραβώνουν, να επικαλύπτουν ή να επικαλύπτονται από άλλα δόντια.
• Αραιοδοντία. Όταν υπάρχει άφθονος χώρος στη γνάθο ο οποίος δεν καλύπτεται πλήρως από τα δόντια, αυτά αφήνουν κενά μεταξύ τους και φαίνονται αραιά. Αυτό μπορεί να συμβεί αν πχ. έχουμε μικρά δόντια και μεγάλες γνάθους ή λείπει ένα ή περισσότερα δόντια (είναι το αντίθετο του συνωστισμού). Συνηθέστερη περίπτωση αποτελεί το κενό διάστημα ανάμεσα στα 2 μπροστινά δόντια (κυρίως τα επάνω).
• Υπερσύγκλειση . Αφορά περιπτώσεις αυξημένης κατακόρυφης υπερκάλυψης, όπου τα εμπρός επάνω δόντια βρίσκονται μπροστά και σκεπάζουν πολύ τα κάτω δόντια με αποτέλεσμα αυτά σχεδόν να μην φαίνονται. Σε ακραίες περπτώσεις μπορεί να έχουμε ‘τραυματική υπερσύγκλειση’ όταν τα πάνω δόντια φτάνουν και τραυματίζουν τα ούλα της κάτω γνάθου.
• Χασμοδοντία. Τα δόντια της άνω γνάθου δεν έρχονται σε επαφή με τα δόντια της κάτω γνάθου στο κλείσιμο αφήνοντας ένα χάσμα μεταξύ τους. Συνήθως εμφανίζεται στα εμπρός δόντια εξαιτίας σκελετικής ανωμαλίας ή λόγω θηλασμού του δακτύλου και υπερβολικής χρήσης πιπίλας.
• Οριζόντια πρόταξη. Τα πάνω δόντια προεξέχουν σε σχέση με τα κάτω περισσότερο απο το φυσιολογικό. Συνήθως συνυπάρχει σκελετικό πρόβλημα στις γνάθους. Εκτός του αισθητικού προβλήματος υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κατάγματος των άνω προσθίων δοντιών ιδίως κατά την παιδική ηλικία.
• Πρόσθια σταυροειδής σύγκλειση. Στην πρόσθια σταυροειδή σύγκλειση, ένα ή περισσότερα άνω πρόσθια δόντια συγκλίνουν σταυροειδώς με τα αντίστοιχα κάτω δόντια (δηλαδή κάποια είναι εμπρός και κάποια πίσω από τα αντίστοιχα δόντια της άλλης γνάθου).
• Οπίσθια σταυροειδής σύγκλειση. Στην οπίσθια σταυροειδή σύγκλειση, ένα ή περισσότερα άνω οπίσθια δόντια συγκλίνουν σταυροειδώς με τα αντίστοιχα κάτω δόντια.
• Έκτοπα δόντια. Έκτοπα ονομάζονται τα δόντια που έχουν ανατείλλει σε λάθος θέση στο στόμα. Συμβαίνει συχνά όταν καθυστερούν να πέσουν τα νεογιλά δόντια, ένα μόνιμο δόντι να ανατείλει στραβά δίπλα, κάτω ή και πίσω από το νεογιλό δόντι.

Ορθοδοντικά προβλήματα σκελετικής αιτιολογίας

• Προγναθισμός άνω γνάθου. Η άνω γνάθος βρίσκεται σε πιό πρόσθια θέση ή/και η κάτω γνάθος σε πιό οπίσθια θέση από τη φυσιολογική. Τα άνω δόντια προεξέχουν αφύσικα σε σχέση με τα κάτω.
• Προγναθισμός κάτω γνάθου. Η άνω γνάθος εμφανίζεται σε πιό οπίσθια θέση ή/και η κάτω γνάθος σε πιό πρόσθια θέση από τη φυσιολογική.

Και οι δύο μορφές προγναθισμού έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο συνολικό σχήμα του προσώπου και την εμφάνιση του ατόμου.