Τί είναι η Φθορίαση;

Η φθορίαση της αδαμαντίνης είναι μια βλάβη που συμβαίνει μέχρι την ηλικία των 8 ετών, όταν ακόμη τα μόνιμα δόντια βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης κάτω από τα ούλα και πριν αυτά ανατείλουν στο στόμα. Η πιο κρίσιμη ηλικία είναι μεταξύ 20 και 30 μηνών. Όταν ένα δόντι ανατείλει στο στόμα δεν κινδυνεύει πλέον από φθορίαση.

Πώς προκαλείται η φθορίαση των δοντιών;

Η υπερβολική πρόσληψη φθορίου για μεγάλα χρονικά διαστήματα προκαλεί βλάβη στα κύτταρα που δημιουργούν την αδαμαντίνη (ή σμάλτο) των δοντιών που ονομάζονται αδαμαντινοβλάστες. Η βλάβη αυτών των κυττάρων προκαλεί διαταραχή στην σύνθεση της αδαμαντίνης που γίνεται πιο πορώδης στα σημεία της βλάβης.

Η φθορίαση προκαλείται όταν η συνολική κατανάλωση φθορίου ξεπερνά συστηματικά για μεγάλο διάστημα τα επιτρεπτά συνιστώμενα επίπεδα. Το φθόριο προσλαμβάνεται από διάφορες πηγές, όπως το νερό της βρύσης (είτε λόγω φυσικής περιεκτικότητας είτε μέσω τεχνητής προσθήκης φθορίου), τις τροφές (πχ. ψάρια), τις φθοριούχες οδοντόκρεμες (ιδίως σε περιπτώσεις κατάποσης), τα συμπληρώματα φθορίου που μπορεί να έχει συστήσει ο παιδοδοντίατρος ή και την προληπτική φθορίωση των δοντιών στο οδοντιατρείο.

Τα περιστατικά φθορίασης είναι πολύ συχνότερα σε περιοχές όπου το νερό της βρύσης έχει πολύ υψηλή φυσική περιεκτικότατα σε φθόριο (όταν τα υπόγεια νερά διέρχονται από πετρώματα που περιέχουν φθόριο). Σε περιοχές με συγκέντρωση φθορίου στο πόσιμο νερό υψηλότερη από 2 ppm συνιστάται η χρήση εμφιαλωμένου νερού για τα παιδιά.

Το συνηθέστερο σύμπτωμα της φθορίασης των δοντιών είναι η δυσχρωμία των δοντιών, με εμφάνιση λευκών κηλίδων ή γραμμών στην επιφάνεια των δοντιών. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις οι κηλίδες μπορεί να είναι πιο έντονες με κίτρινο ή καφέ χρώμα, ενώ σε βαριά περιστατικά μπορεί να έχει επηρεαστεί και η στιλπνότητα του σμάλτου και η επιφάνεια του δοντιού να είναι τραχιά και όχι λεία. Οι κηλίδες (λεκέδες) στα δόντια που προκαλεί η φθορίαση είναι μόνιμες και μπορεί να σκουραίνουν με την πάροδο των ετών κάνοντας πιο έντονο το πρόβλημα στην εμφάνιση των δοντιών.

• Ελαφρά φθορίαση. Μειωμένη διαφάνεια της αδαμαντίνης με μεμονωμένα λευκά στίγματα ή κηλίδες σε επιφάνεια μικρότερη του 25% του δοντιού
• Μέτρια φθορίαση. Εκτεταμένες λευκές κηλίδες σε λιγότερο από 50% της επιφάνειας του δοντιού.
• Σοβαρή φθορίαση. Εκτεταμένες λευκές κηλίδες σε πάνω από 50% του δοντιού, καθώς και σημεία με πιο έντονα στίγματα καφέ ή κίτρινου χρώματος.
• Πολύ σοβαρή φθορίαση. Κηλίδες σε σχεδόν όλα τα δόντια, αρκετές με καφέ χρώμα, καθώς και δομικές ανωμαλίες στην επιφάνεια της αδαμαντίνης. Τα δόντια δείχνουν διαβρωμένα με τραχιά και ανώμαλη επιφάνεια και σχήμα.

Πρέπει πάντως να διευκρινιστεί ότι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η φθορίαση των δοντιών είναι ένα καθαρά αισθητικό πρόβλημα και δεν επηρεάζει την υγεία των δοντιών.

Επειδή η φθορίαση δημιουργείται στην παιδική ηλικία, είναι ευθύνη των γονέων να πάρουν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα για να αποφύγουν μελλοντικά προβλήματα δυσχρωμίας των δοντιών των παιδιών τους. Βασικά η πρόληψη της φθορίασης της αδαμαντίνης των δοντιών συνίσταται στον έλεγχο της προσλαμβανόμενης ποσότητας φθορίου από το παιδί στην κρίσιμη περίοδο της ανάπτυξης των δοντιών:

• Η σκόνη γάλακτος θα πρέπει να αραιώνεται με νερό που δεν περιέχει φθόριο ή έχει μόνο χαμηλή περιεκτικότητα φθορίου.
• Σε περιοχές με πολύ υψηλή φυσική περιεκτικότητα φθορίου στο νερό της βρύσης συνιστάται η χρήση εμφιαλωμένου νερού για τα παιδιά.
• Οι φθοριούχες οδοντόκρεμες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για παιδιά μέχρι 2 ετών (εκτός αν συστήσει τη χρήση τους ο παιδοδοντίατρος).
• Για παιδιά ηλικίας μεγαλύτερης των 2 ετών πρέπει να χρησιμοποιούνται φθοριούχες οδοντόκρεμες για παιδιά με χαμηλή περιεκτικότητα σε φθόριο (<1000ppm) και σε ελεγχόμενη ποσότητα (μέγεθος μπιζελιού).
• Οι οδοντόκρεμες με γεύσεις φρούτων κλπ. είναι πιο ευχάριστες για τα παιδιά αλλά υπάρχει πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος να τις καταπίνουν τα παιδιά, για αυτό καλό είναι να αποφεύγονται.
• Ο γονιός πρέπει οπωσδήποτε να επιβλέπει το βούρτσισμα των δοντιών έτσι ώστε να ελέγχει την ποσότητα της οδοντόκρεμας που χρησιμοποιείται και να προσέχει ότι το παιδί δεν την καταπίνει.
• Συμπληρώματα φθορίου μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο όταν οι φυσιολογικές πηγές πρόσληψης φθορίου είναι ανεπαρκείς, μόνο μετά από σύσταση του οδοντιάτρου και με μεγάλη προσοχή στην δοσολογία.
• Είναι απαραίτητες οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο. Ο οδοντίατρος θα σας δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για την σωστή πρόσληψη φθορίου γνωρίζοντας τις παραμέτρους της περιοχής στην οποία ζείτε (κυρίως βάσει της περιεκτικότητας σε φθόριο του πόσιμου νερού της περιοχής).

Η φθορίαση των δοντιών είναι σοβαρότερο πρόβλημα όταν αφορά τα μόνιμα δόντια που είναι αυτά που θα παραμείνουν στο στόμα και για την ενήλικη ζωή του ατόμου. Η φθορίαση των νεογιλών δοντιών δεν είναι τόσο σημαντική καθώς τα νεογιλά δόντια θα αποπέσουν μέχρι την ηλικία των 12-13 ετών και θα αντικατασταθούν από τα μόνιμα, οπότε το πρόβλημα είναι μόνο προσωρινό μέχρι το παιδί να ‘αλλάξει’ δόντια.

Η βλάβη που προκαλεί η φθορίαση στα δόντια είναι μόνιμη και μη αναστρέψιμη. Η θεραπεία της φθορίασης συνίσταται ουσιαστικά στην προσπάθεια κάλυψης της δυσχρωμίας των δοντιών όταν αυτή επηρεάζει την εμφάνιση των πρόσθιων δοντιών με τεχνικές της αισθητικής οδοντιατρικής. Οι μέθοδοι θεραπείας εξαρτώνται από την σοβαρότητα των συμπτωμάτων της φθορίασης δηλαδή από το αριθμό, μέγεθος και χρώμα που έχουν οι κηλίδες στα δόντια.

• Μικρο-αποτριβή της αδαμαντίνης. Σε ήπιες περιπτώσεις, όταν οι λεκέδες είναι επιφανειακοί και όχι πολύ έντονοι, η αποτριβή και απομάκρυνση ενός λεπτού στρώματος από την εξωτερική επιφάνεια της αδαμαντίνης μπορεί να έχει ικανοποιητικό αισθητικό αποτέλεσμα.
• Λεύκανση δοντιών. Η λεύκανση των δοντιών είναι αποτελεσματική σε περιπτώσεις ήπιων λευκών κηλίδων, αυξάνοντας την λευκότητα της περιβάλλουσας αδαμαντίνης και κάνοντας πιο δυσδιάκριτες τις κηλίδες της φθορίασης.

Σε περιπτώσεις σοβαρής φθορίασης με καφέ κηλίδες ή όταν έχει επηρεαστεί η δομή του σμάλτου και έχει γίνει πορώδες, οι παραπάνω τεχνικές δεν μπορούν να βοηθήσουν και δεν συνιστώνται. Για την αποκατάσταση της αισθητικής εμφάνισης των δοντιών απαιτείται η πλήρης κάλυψη της ορατής επιφάνειας των δοντιών με δυσχρωμίες:

• Όψεις ρητίνης. Η εμπρός επιφάνεια του δοντιού καλύπτεται με ένα λεπτό στρώμα σύνθετης ρητίνης που διαμορφώνεται για να δώσει στο δόντι το επιθυμητό μέγεθος, σχήμα, και χρώμα που ταιριάζει με τα υπόλοιπα δόντια.
• Όψεις πορσελάνης. Πρόκειται πολύ λεπτές φλούδες από πορσελάνη που συγκολλούνται και καλύπτουν την πρόσθια επιφάνεια του δοντιού αφού πρώτα έχει αφαιρεθεί μικρή ποσότητα σμάλτου για να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος.

Διαβάστε περισσότερα για το φθόριο στις παιδικές οδοντόκρεμες και για τον σωστό τρόπο χρήσης τους στην σελίδα: Παιδικές Οδοντόκρεμες • Χωρίς Φθόριο ή Με Φθόριο;