Άσπρα Σημάδια στα Δόντια • Λευκές Κηλίδες & Στίγματα

Ανεξαρτήτως της ακριβούς αιτιολογίας, τα λευκά σημάδια στα δόντια οφείλονται σχεδόν πάντα σε αλλοιώσεις της δομής της αδαμαντίνης που οδηγούν και σε αλλοιώσεις του χρώματος σε ορισμένα σημεία του δοντιού. Η αδαμαντίνη (ή σμάλτο) είναι το εξωτερικό σκληρό στρώμα υλικού που περιβάλλει και προστατεύει το δόντι. Αυτές οι αλλοιώσεις μπορεί να προκληθούν από:

Πρόκειται για λευκά σημάδια στα δόντια που οφείλονται σε μερική ή ακόμη και ολική έλλειψη αδαμαντίνης σε ορισμένα σημεία του δοντιού λόγω συστημικών προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα παιδί κατά την περίοδο ανάπτυξης των δοντιών (πριν την ανατολή τους) που επηρεάζουν τα κύτταρα που δημιουργούν το σμάλτο των δοντιών (αδαμαντινοβλάστες). Αιτιολογικά έχει σχετιστεί με γενετική προδιάθεση, μωρά που γεννιούνται πρόωρα ή με χαμηλό βάρος καθώς και με μολύνσεις, πυρετό, κακή διατροφή, καρδιακές διαταραχές, υπερβολική λήψη φθορίου, λήψη τετρακυκλίνης, ελλιπή πρόσληψη ασβεστίου κ.α. Τα δόντια με υποπλασία της αδαμαντίνης χρειάζονται αισθητική αποκατάσταση συνήθως με όψεις ρητίνης ή πορσελάνης.

Άσπρα ή καφέ σημάδια μπορεί να προκληθούν και από μια γενετική διαταραχή λόγω μετάλλαξης γονιδίων που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές ατελούς σχηματισμού της αδαμαντίνης, υποπλασίας και ελλιπούς ενασβεστίωσης.

Η φθορίαση εκδηλώνεται αρχικά με άσπρα σημάδια στα δόντια, όταν ένα παιδί λαμβάνει υπερβολική ποσότητα φθορίου κατά την περίοδο ανάπτυξης των δοντιών με αποτέλεσμα την αλλοίωση της δομής της δημιουργούμενης αδαμαντίνης. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις οι κηλίδες σκουραίνουν και παίρνουν καφέ χρώμα. Αν και συνήθως απαιτείται αισθητική αποκατάσταση με λεύκανση ή με όψεις ρητίνης ή πορσελάνης, τα δόντια με φθορίαση κινδυνεύουν λιγότερο από τερηδόνα.

‘Όταν η στοματική υγιεινή είναι ελλιπής και δεν απομακρύνεται αποτελεσματικά η μικροβιακή πλάκα από τα δόντια, τα οξέα που παράγονται από τον μεταβολισμό των μικροβίων επιδρούν στην αδαμαντίνη (σμάλτο) προκαλώντας απώλεια μεταλλικών αλάτων (κυρίως ασβεστίου, για αυτό ονομάζεται απασβεστίωση). Η αλλαγή της σύστασης του σμάλτου οδηγεί σε αλλοίωση του χρώματος και μείωση της διαφάνειας του, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται αρχικά μικρά πιο άσπρα στίγματα στα δόντια που στην συνέχεια εξελίσσονται σε μεγαλύτερες λευκές κηλίδες. Αυτά τα λευκά σημάδια με απασβεστιωμένη αδαμαντίνη είναι το αρχικό στάδιο της τερηδόνας.

Άσπρες κηλίδες στα δόντια μπορεί να εμφανιστούν και λόγω διάβρωσης των δοντιών από την επίδραση ουσιών που δημιουργούν όξινο περιβάλλον στο στόμα προκαλώντας αποδόμηση της αδαμαντίνης. Συχνότερη αιτία είναι η συχνή κατανάλωση όξινων αναψυκτικών, χυμών ή φρούτων. Λευκά σημάδια λόγω διάβρωσης παρατηρούνται σε άτομα που πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή βουλιμία λόγω της τακτικής παρουσίας των όξινων γαστρικών υγρών στο στόμα.

Αρκετά συχνά, αφού ολοκληρωθεί μια ορθοδοντική θεραπεία και αφαιρεθούν τα σιδεράκια, στα δόντια παρατηρούνται λευκά σημάδια στην θέση που ήταν ‘κολλημένα’ τα σιδεράκια. Αυτό συμβαίνει γιατί γύρω από τα σιδεράκια είναι δύσκολος ο καθαρισμός των δοντιών με το βούρτσισμα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται μικροβιακή πλάκα. Τα μικρόβια της πλάκας παράγουν οξέα που προκαλούν απασβεστίωση της αδαμαντίνης γύρω από τα σιδεράκια και αλλοίωση του χρώματος της. Όταν λοιπόν αφαιρεθούν τα σιδεράκια γίνεται αντιληπτή η διαφορά του χρώματος του σμάλτου ανάμεσα στην απασβεστιωμένη περιοχή (γύρω από τα σιδεράκια) και στην περιοχή που ήταν προστατευμένη κάτω από τα σιδεράκια, σαν λευκά σημάδια πάνω στα δόντια.

Ορισμένες συστημικές παθήσεις όπως π.χ. η κοιλιοκάκη ορισμένες φορές προκαλούν αλλοιώσεις της αδαμαντίνης που εμφανίζονται σαν λευκά στίγματα ή σημάδια στα δόντια.

Όταν τα άσπρα σημάδια οφείλονται σε απασβεστίωση και αρχή τερηδόνας πρέπει να γίνει αποκατάσταση της βλάβης που έχει προκληθεί.

• Τοπική εφαρμογή φθορίου (φθορίωση) για επανασβεστίωση της αδαμαντίνης ώστε να μειωθεί η διαφορά χρώματος με το υπόλοιπο δόντι, για περιπτώσεις λευκών κηλίδων λόγω απασβεστίωσης.
• Λευκό σφράγισμα του δοντιού όταν πρόκειται για τερηδόνα, ή διάβρωση του δοντιού.

Όταν το πρόβλημα με τα άσπρα στίγματα είναι μόνον αισθητικό, εκείνο που χρειάζεται είναι να μειωθεί η αίσθηση της διαφοράς χρώματος ανάμεσα στα σημεία των λευκών κηλίδων και στο υπόλοιπο δόντι.

• Μικρο-αποτριβή της αδαμαντίνης για μικρά άσπρα στίγματα. Είναι αρκετά αποτελεσματική όταν η αιτία των λευκών λεκέδων είναι η υπερβολική συγκέντρωση μεταλλικών αλάτων στο σμάλτο (πχ. φθορίαση) και όχι σε περιπτώσεις υποπλασίας ή απασβεστίωσης του σμάλτου.
• Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λεύκανση των δοντιών δεν προσφέρει λύση, καθώς θα λευκάνει και το υπόλοιπο δόντι αλλά και τα άσπρα σημάδια, με αποτέλεσμα να παραμείνουν εμφανή και πιθανόν ακόμη περισσότερο από πριν.
• Όψεις ρητίνης ή όψεις πορσελάνης χρησιμοποιούνται για εκτεταμένα λευκά σημάδια συνήθως λόγω γενετικών αιτίων ή φθορίασης.

Προσοχή. Μην χρησιμοποιείτε επικίνδυνα γιατροσόφια για να απομακρύνετε τα λευκά σημάδια από τα δόντια σας. Ορισμένες ιστοσελίδες προτείνουν την χρήση αλατιού με λεμόνι ή μαγειρικής σόδας με ξύδι, δηλαδή το συνδυασμό ενός ισχυρού αποτριπτικού παράγοντα (αλάτι, μαγειρική σόδα) με ένα όξινο υλικό (λεμόνι, ξύδι). Ο συνδυασμός αυτός είναι τρομερά επικίνδυνος καθώς προκαλεί ταυτόχρονα χημική διάβρωση και μηχανική αποτριβή της αδαμαντίνης. Μην το δοκιμάσετε αν δεν θέλετε να καταστρέψετε το σμάλτο των δοντιών σας.

Αν και δεν μπορούμε να προλάβουμε τα άσπρα σημάδια στα δόντια που οφείλονται σε γενετικούς παράγοντες, οι περισσότερες από τις υπόλοιπες περιπτώσεις μπορούν να προληφθούν:

• Οι γονείς σε συνεργασία με τον οδοντίατρο θα πρέπει να ελέγχουν την ποσότητα φθορίου που προσλαμβάνουν τα παιδία σε μικρή ηλικία για να αποφύγουν την εμφάνιση φθορίασης λόγω υπερβολικής λήψης φθορίου.
• Το καθημερινό σωστό βούρτσισμα των δοντιών με φθοριούχο οδοντόκρεμα και η χρήση οδοντικού νήματος κρατούν υπό έλεγχο την μικροβιακό πλάκα και δεν αφήνουν τα οξέα να προκαλέσουν τερηδόνα.
• Αν το παιδί φοράει σιδεράκια, χρειάζεται ακόμη πιο σχολαστική στοματική υγιεινή, ιδίως γύρω από τα σιδεράκια όπου μπορεί να παγιδευτούν υπολείμματα τροφών και μικροβιακή πλάκα.
• Αποφεύγετε όξινα φαγητά και ποτά που διαβρώνουν την αδαμαντίνη των δοντιών.
• Αν εντοπίσετε κάποιο λευκό σημάδι στο δόντι σας επισκεφθείτε τον οδοντίατρο σας. Αν πρόκειται για αρχικό στάδιο τερηδόνας μπορεί με μια φθορίωση να αποφύγετε το σφράγισμα του δοντιού αργότερα.