Οδοντική Πλάκα στα Δόντια

Η Οδοντική Πλάκα αποτελείται απο μιά κολλώδη, μαλακή, και σχεδόν άχρωμη ή υποκίτρινη μάζα μικροβίων που είναι προσκολλημένη στην επιφάνεια των δοντιών και των ούλων. Δημιουργείται απο αποικίες βακτηρίων και άλλων μικροοργανισμών μαζί με υπο-προϊόντα του μεταβολισμού των μικροβίων, σάλιο, νεκρά επιθηλιακά κύτταρα, λευκοκύτταρα, και υπολείματα τροφών. Επίσης, στην οδοντική πλάκα μπορεί να βρεθούν και ανόργανα συστατικά, κυρίως ασβέστιο και φωσφορικά άλατα.

Περίπου 400 διαφορετικά είδη μικροβίων έχουν ανιχνευθεί να συμμετέχουν στο σχηματισμό της μικροβιακής πλάκας των δοντιών. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 10¹⁰ μικροβιακά κύτταρα ανά mg οδοντικής πλάκας. Είναι σημαντικό το ότι στα αρχικά στάδια σχηματισμού της, τα περισσότερα απο αυτά είναι αβλαβή βακτήρια που αποτελούν μέρος της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας του ανθρώπινου στόματος.

Εάν όμως η οδοντική πλάκα δεν αφαιρείται από τα δόντια συστηματικά με σωστή στοματική υγιεινή, το μικροβιακό στρώμα αυξάνεται και η σύνθεση του αρχίζει να αλλάζει. Τα αρχικά αβλαβή βακτήρια σταδιακά υποκαθίστανται από άλλους τύπους παθογενών μικροβίων, και ο κίνδυνος δημιουργίας τερηδόνας και ουλίτιδας αυξάνεται εκθετικά.

Τύποι Οδοντικής Πλάκας

Η μικροβιακή πλάκα κατατάσσεται σε δύο μορφές:

• Υπερ-ουλική πλάκα είναι η πιό κοινή μορφή και αναπτύσσεται πάνω στα ούλα και στο εμφανές τμήμα του δοντιού.
• Υπο-ουλική πλάκα είναι αυτή που αναπτύσσεται κάτω απο τη γραμμή των ούλων, ανάμεσα στα ούλα και τη ρίζα του δοντιού, και είναι η πιό επικίνδυνη μορφή για πρόκληση οδοντιατρικών προβλημάτων.

Ακόμη και άν έχουμε βουρτσίσει τέλεια τα δόντια μας, η πλάκα στα δόντια θα αρχίσει να σχηματίζεται ξανά μερικά λεπτά μετά το βούρτσισμα.

Αρχικά η επιφάνεια των δοντιών καλύπτεται από ένα πολύ λεπτό στρώμα γλυκοπρωτεινών πάνω στο οποίο αρχίζουν να προσκολλώνται κυρίως Gram+ βακτήρια (Streptococcus sanguis, Streptococcus mutans, Actinomyces viscosus) δημιουργώντας σταδιακά τη μικροβιακή πλάκα.

Μετά από 1 έως 3 ημέρες χωρίς βούρτσισμα των δοντιών:

• Οι αρχικές μικροβιακές αποικίες πολλαπλασιάζονται και επεκτείνονται
• Νέα είδη βακτηρίων αρχίζουν να αποικούν την οδοντική πλάκα. Αυτά τα νέα είδη βακτηρίων είναι κυρίως Gram- βακτήρια, όπως τα Fusobacterium nucleatum, Prevotella intermedia, και Capnocytophaga.

Μιά βδομάδα μετά, ενώ η πλάκα στα δόντια συνεχίζει να αναπτύσσεται, τα Gram- βακτήρια κυριαρχούν έναντι των άλλων μικροβίων. Η υπερανάπτυξη αυτών των Gram- βακτηρίων όπως τα Porphyromonas gingivalis, Campylobacter rectus, Eikenella corrodens, Actinobacillus actinomycetemcomitans, και κυρίως των αναερόβιων ειδών, θεωρείται σαν η κυριότερη αιτία πρόκλησης ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας.

Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί οι οδοντίατροι επιμένουν τόσο πολύ στη μεγάλη σημασία που έχει η τακτική απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας από τα δόντια πρίν γίνει επικίνδυνη για τη στοματική μας υγεία.

Καθώς η μικροβιακή πλάκα στα δόντια ωριμάζει, χωρίς να απομακρύνεται, η σύνθεση της αλλάζει προς όφελος των αναερόβιων μικροβίων, κυρίως στα χαμηλότερα στρώματα κοντά στην επιφάνεια του δοντιού. Ο μεταβολισμός αυτών των αναερόβιων μικροβίων δημιουργεί οξέα τα οποία προκαλούν :

• Απασβεστίωση της αδαμαντίνης, που καταλήγει σε τερηδόνα.
• Ερεθισμό των ούλων, που οδηγεί σε ουλίτιδα (κόκκινα, πρησμένα, ούλα που ματώνουν), περιοδοντίτιδα και απώλεια δοντιών.
• Η πλάκα σταδιακά σκληραίνει μέσω της εναπόθεσης ανόργανων αλάτων και μετατρέπεται σε τρυγία (πέτρα), η οποία διευκολύνει την περαιτέρω συσσώρευση πλάκας και την επιδείνωση της κατάστασης, οδηγώντας σε υφίζηση των ούλων.
• Άλλα προβλήματα που επίσης προκαλούνται από την οδοντική πλάκα είναι η άσχημη αναπνοή και οι στοματίτιδες.

Η απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας από τα δόντια και τα ούλα είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για τη διατήρηση καλής στοματικής υγείας. Ο καλύτερος τρόπος για να απαλλαγούμε απο την πλάκα και να ελέγξουμε το ρυθμό ανάπτυξης της είναι με:

• Βούρτσισμα των δοντιών, τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα, χρησιμοποιώντας μια μαλακή οδοντόβουρτσα και φθοριούχο οδοντόκρεμα.
• Χρήση οδοντικού νήματος, τουλάχιστον μία φορά τη ημέρα, για να απομακρύνουμε την πλάκα απο τα μεσοδοόντια διαστήματα και κάτω απο τη γραμμή των ούλων, όπου είναι δύσκολο να φθάσει η οδοντόβουρτσα.
• Χρήση αποκαλυπτικών δισκίων, για να ελέγξουμε την αποτελεσματικότητα του βουρτσίσματος και να εντοπίσουμε σημεία των δοντιών που δεν έχουν καθαριστεί σωστά.
• Έλεγχο της διατροφής, με μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης που βοηθά την ανάπτυξη των μικροβίων. Επίσης είναι καλό να αποφεύγονται κολλώδεις τροφές που είναι δύσκολο να καθαριστούν απο τα δόντια.
• Τακτικές προληπτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο μας, τουλάχιστον κάθε 6 μήνες για καθαρισμό των δοντιών.

Τα πιό συχνά προβλήματα των δοντιών οφείλονται στην ανάπτυξη των μικροβίων της οδοντικής πλάκας. Η αποτελεσματική και τακτική απομάκρυνση της πλάκας απο τα δόντια είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της στοματικής υγείας και την αποφυγή οδοντιατρικών προβλημάτων, όπως η τερηδόνα και η ουλίτιδα.