Γλώσσα - Ανατομία και Λειτουργίες

Η γλώσσα είναι ένα μυώδες όργανο, αποτελείται δηλαδή κυρίως από μυϊκό ιστό. Οι πολυάριθμοι μύες που την σχηματίζουν της δίνουν μεγάλη ελευθερία κινήσεων αλλά και αλλαγής του σχήματος της, δυνατότητες απαραίτητες για την μάσηση, κατάποση και την ομιλία.

Στηρίζεται μέσω μυών στο υοειδές οστό και την κάτω γνάθο στο πίσω μέρος του στόματος, ενώ προσφύεται χαλαρά στο έδαφος του στόματος με τον χαλινό της γλώσσας. Ο χαλινός σε συνδυασμό με τον μυϊκό τόνο κρατά την γλώσσα στη θέση της για να μην κινδυνεύουμε να την καταπιούμε, χωρίς όμως να εμποδίζει την κίνηση της.

Η επιφάνεια της καλύπτεται από βλεννογόνο ιστό, ενώ περιέχει και πολυάριθμους ελάσσονες σιελογόνους αδένες. Στην πάνω επιφάνεια της γλώσσας υπάρχουν προεκβολές του βλεννογόνου (θηλές) που της δίνουν την τραχιά αίσθηση και χαρακτηριστική εικόνα της γλώσσας. Ανάμεσα τους υπάρχουν τα αισθητήρια όργανα της γεύσης, οι γευστικοί κάλυκες.

Η γλώσσα μας αποτελεί το βασικό όργανο του σώματος μας για την αντίληψη της αίσθησης της γεύσης. Η επιφάνεια της γλώσσας καλύπτεται από 3.000 έως 10.000 γευστικούς κάλυκες που αποτελούνται από συστάδες γευστικών κυττάρων που επικοινωνούν με νευρικές απολήξεις.

Παρότι τα γευστικά κύτταρα μπορούν να 'αισθανθούν' μόνο 4 βασικές γεύσεις (γλυκό, αλμυρό, ξινό, και πικρό), ο εγκέφαλος μας τις συνδυάζει και μαζί με τις πληροφορίες της όσφρησης, μπορεί να αντιλαμβάνεται και να ξεχωρίζει χιλιάδες διαφορετικές γεύσεις.

Περισσότερες πληροφορίες στην σχετική σελίδα για τη «Γλώσσα και Γεύση»

Η γλώσσα αποτελεί σημαντικό παράγοντα και για την σωστή διατροφή μας καθώς:

• Mετακινεί το φαγητό μέσα στο στόμα μεταφέροντας το στην κατάλληλη θέση ανάμεσα στα δόντια για να διευκολυνθεί η μάσηση.
• Βοηθά στην διαβροχή του από το σάλιο.
• Αφού ολοκληρωθεί η μάσηση, με τις κινήσεις της η γλώσσα δημιουργεί τον σβώλο για να μπορέσουμε να καταπιούμε την τροφή.
• Τέλος συσπάται και μετακινείται προς τα πίσω σπρώχνοντας την τροφή προς τον οισοφάγο για να γίνει η κατάποση.

Η γλώσσα είναι από τα πιο ευαίσθητα σημεία του σώματος και όσον αφορά την αίσθηση της αφής, καθώς μπορεί να αντιληφθεί ακόμη και μια πολύ μικρή λεπτή τρίχα που δεν την αισθάνονται ούτε τα πολύ ευαίσθητα στην αφή άκρα των δακτύλων μας. Η ιδιότητα αυτή χρησιμεύει στην αναγνώριση και έλεγχο της τροφής και μας προστατεύει από τη κατάποση κάποιου επικίνδυνου υλικού που μπορεί να υπάρχει στην τροφή όπως πχ. ψήγματα γυαλιού.

Είναι επίσης ευαίσθητη και στην ανίχνευση της θερμοκρασίας, προστατεύοντας μας από την κατάποση πολύ καυτών ή πολύ κρύων τροφών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη σε εσωτερικά όργανα όπως ο οισοφάγος.

Η δυνατότητα ελεύθερης κίνησης και αλλαγής σχήματος της γλώσσας και η εξαιρετική ευελιξία της αποτελούν κρίσιμα χαρακτηριστικά για την ικανότητα διαμόρφωσης της ομιλίας. Η διαφορετική τοποθέτηση της γλώσσας και η προσαρμογή του σχήματος της μας επιτρέπει προσαρμόζουμε τον ήχο που παράγουν οι φωνητικές χορδές και, σε συνδυασμό με τη θέση των χειλιών, να δημιουργούμε την ποικιλία των ήχων που αποτελούν τους φθόγγους της γλώσσας μας.

Για παράδειγμα τα φωνήεντα χαρακτηρίζονται ως υψηλά, μέσα και χαμηλά, ανάλογα με το ύψος της γλώσσας μέσα στην στοματική κοιλότητα. Έχουμε τα υψηλά φωνήεντα (ι, θ) γιατί η γλώσσα πρέπει να βρίσκεται στο πιο υψηλό σημείο μέσα στο στόμα πολύ κοντά στην πάνω σιαγόνα, τα μέσα φωνήεντα (ε, ο) γιατί η γλώσσα πρέπει να βρίσκεται στη μέση της απόστασης ανάμεσα στην κάτω σιαγόνα και την πάνω σιαγόνα, και τα χαμηλά φωνήεντα (α) γιατί η γλώσσα χρειάζεται να βρίσκεται χαμηλά μέσα στο στόμα, όσο το δυνατό πιο κοντά στην κάτω σιαγόνα.

Προβλήματα στην κίνηση της γλώσσας (πχ. λόγω βλάβης του υπογλώσσιου νεύρου ή λόγω κοντού χαλινού της γλώσσας) μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές διαταραχές στην ομιλία. Ορθοδοντικά προβλήματα όπως η ανοιχτή πρόσθια δήξη λόγω θηλασμού του δακτύλου που επηρεάζουν την σχετική θέση της γλώσσας ανάμεσα στα πάνω και κάτω δόντια προκαλούν σοβαρό πρόβλημα άρθρωσης ορισμένων φθόγγων όπως το σ ή το ζ (πχ. λέμε «θοκολάτα» αντί για σοκολάτα, και «δουδούνι» αντί για ζουζούνι).

Καθώς η γλώσσα είναι ένα αρκετά εκτεθειμένο όργανο με ποικιλία διαφορετικών λειτουργιών μπορεί να εμφανίσει αρκετά προβλήματα, από ασήμαντους μικροτραυματισμούς, μυκητιάσεις, αλλοιώσεις του βλεννογόνου, μέχρι και πολύ σοβαρά όπως ο καρκίνος της γλώσσας.

Περισσότερες πληροφορίες στην σχετική σελίδα για τα «Προβλήματα της Γλώσσας»

Αν αντιληφθείτε οποιαδήποτε αλλαγή στην εμφάνιση ή υφή της γλώσσας σας που διαρκεί αρκετές ημέρες, συστήνεται να επισκεφθείτε τον γιατρό ή τον οδοντίατρο σας.