Τι είναι ο Βραχύς Χαλινός Γλώσσας;

Η γλώσσα μας συνδέεται χαλαρά με το έδαφος του στόματος με μια μικρή λεπτή μεμβράνη, τον χαλινό της γλώσσας, που μπορούμε εύκολα να δούμε κάτω από τη γλώσσα μας αν τη σηκώσουμε προς τα πάνω. Ο χαλινός σε συνδυασμό με τον μυϊκό τόνο κρατά την γλώσσα στη θέση της για να μην κινδυνεύουμε να την καταπιούμε, χωρίς όμως να εμποδίζει την κίνηση της.

Σε ένα ποσοστό 4-10% των γεννήσεων παρατηρείται μια συγγενής γενετική ανωμαλία της στοματικής κοιλότητας που η μεμβράνη αυτή είναι κοντύτερη και συχνά παχύτερη του φυσιολογικού. Το πρόβλημα αυτό παρατηρείται πιο συχνά στα αγόρια από τα κορίτσια.

Ο βραχύς χαλινός της γλώσσας έχει σαν αποτέλεσμα την περιορισμένη κινητικότητα της γλώσσας εμποδίζοντας την να έχει την σωστή ελευθερία κινήσεων, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις η γλώσσα μπορεί να είναι καθηλωμένη στο έδαφος του στόματος (αγκυλογλωσσία ή γλωσσοδεσία).

Τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει ο βραχύς χαλινός της γλώσσας είναι:

Δυσκολία θηλασμού (στα νεογνά)

Τα βρέφη με πολύ κοντό χαλινό εμφανίζουν σοβαρές δυσκολίες τόσο κατά τον θηλασμό από το στήθος της μητέρας όσο και στην πρόσληψη υγρών από το μπιμπερό. Για να θηλάσει αποτελεσματικά ένα μωρό χρειάζεται να μπορεί να σφραγίσει με τη γλώσσα και τα χείλη το χώρο γύρω από τη θηλή ώστε να δημιουργηθεί η υποπίεση που χρειάζεται για το ρούφηγμα του γάλακτος.

Στα μωρά με αγκυλογλωσσία, ο θηλασμός είναι παρατεταμένος και μη αποτελεσματικός, το μωρό δείχνει σημάδια κόπωσης, ενώ η θηλή του μαστού ταλαιπωρείται και μπορεί να προκληθεί τραυματισμός και πόνος. Λόγω της έλλειψης καλής προσαρμογής, μαζί με το γάλα εισάγεται στο στόμα και καταπίνεται και υπερβολική ποσότητα αέρα προκαλώντας πολλά αέρια στο βρέφος. Αν δεν εντοπιστεί το έγκαιρα το πρόβλημα οδηγεί σε ανεπαρκή πρόσληψη βάρους από το μωρό.

Δυσκολία σίτισης (σε παιδιά και ενήλικες)

Η περιορισμένη κινητικότητα της γλώσσας λόγω του κοντού χαλινού αφενός δυσκολεύει την μετακίνηση της τροφής μέσα στο στόμα μειώνοντας την αποτελεσματικότητα της μάσησης και επίσης δυσκολεύει και την κατάποση της καθώς η γλώσσα δεν μπορεί να μετακινηθεί αρκετά προς τα πίσω για να οδηγήσει την μασημένη τροφή προς τον οισοφάγο. Στα παιδιά αλλά και σε ενήλικες μπορεί να παρατηρηθεί επιμονή κατανάλωσης συγκεκριμένων τροφών που μπορούν να τις μασάνε με τη λιγότερη δυσκολία.

Κίνδυνος πνιγμού κατά το φαγητό

Ο μειωμένος έλεγχος της κίνησης της τροφής μέσα στο στόμα αυξάνει τον κίνδυνο πνιγμού από φαγητό. Τα άτομα με κοντό χαλινό έχουν συχνά και πρόβλημα τάσης προς έμετο κατά την μάσηση του φαγητού.

Πρόβλημα στην ομιλία

Για τον σωστό σχηματισμό αρκετών φθόγγων κατά την ομιλία η γλώσσα πρέπει να πάρει συγκεκριμένη θέση μέσα στο στόμα. Τα άτομα με βραχύ χαλινό της γλώσσας δυσκολεύονται πολύ να προφέρουν λέξεις με υγρά σύμφωνα όπως το ΄ρ΄ ή το ΄λ΄ για τα οποία η γλώσσα πρέπει να ανυψωθεί προς τον ουρανίσκο. Η ομιλία μπορεί να είναι κοπιώδης σε σχέση με αυτή άλλων ατόμων και σε σοβαρότερες περιπτώσεις μη καταληπτή από τους άλλους ιδίως σε περίπτωση έντονης ή γρήγορης ομιλίας.

Σε σοβαρές περιπτώσεις αγκυλογλωσσίας μπορεί να υπάρχει σχεδόν πλήρης αδυναμία φυσιολογικής σίτισης και ομιλίας.

Άλλα προβλήματα

Άλλα πιθανά προβλήμτα που μπορεί να δημιουργηθούν είναι:

• Ορθοδοντικά προβλήματα. Λόγω της προσπάθειας να τοποθετηθεί σωστά η γλώσσα κατά την ομιλία μέσω της μετακίνησης όλης της κάτω σιαγόνας είναι συχνή η εμφάνιση προγναθισμού, δηλαδή η κάτω σιαγόνα να προεξέχει της άνω σιαγόνας.
• Πόνος στη γνάθο. Η ένταση που ασκείται στην κάτω σιαγόνα καταπονεί τις κροταφογναθικές αρθρώσεις και μπορεί να προκληθεί πόνος ή και τρίξιμο κατά την κίνηση της σιαγόνας (κροταφογναθικό σύνδρομο).
• Κακή στοματική υγεία. Λόγω της δυσκολίας μετακίνησης της γλώσσας μακριά από τα δόντια παρουσιάζεται μειωμένη αποτελεσματικότητα στο καθαρισμό των δοντιών από τη μικροβιακή πλάκα, καθώς δεν μπορεί να γίνει σωστά το βούρτσισμα των δοντιών από την γλωσσική (εσωτερική) πλευρά. Σαν αποτέλεσμα είναι συχνότερα τα περιστατικά τερηδόνας και ουλίτιδας.
• Κοινωνικές επιπτώσεις. Οι δυσκολίες που προκαλεί ο βραχύς χαλινός στην ομιλία και μάσηση μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχολογία, ιδίως κατά την παιδική ηλικία αν υπάρχουν πειράγματα από άλλα παιδιά, οδηγώντας σε εσωστρέφεια και μείωση των κοινωνικών επαφών ή και σχέσεων.

Η διάγνωση, τουλάχιστον των σοβαρών περιπτώσεων ιδίως όταν υπάρχει αγκυλογλωσσία, γίνεται στο μαιευτήριο είτε μέσω άμεσης παρατήρησης είτε αφού εμφανιστούν προβλήματα στο θηλασμό και αναζητηθεί η αιτία. Σε πιο ήπιες περιπτώσεις όμως η διάγνωση γίνεται αρκετά αργότερα είτε σε κάποια παιδιατρική εξέταση είτε συνήθως κατά την διερεύνηση προβλημάτων που παρουσιάζονται στην ομιλία. Σε ελαφρές περιπτώσεις, ιδίως αν το παιδί καταφέρει να προσαρμόσει με επιτυχία την διαδικασία της μάσησης και της ομιλίας, μπορεί το πρόβλημα του κοντού χαλινού να μην γίνει ποτέ αντιληπτό.

Ορισμένα κλινικά χαρακτηριστικά είναι αρκετά κοινά σε άτομα με βραχύ χαλινό γλώσσας και μπορούν να βοηθήσουν στην διάγνωση του προβλήματος:

• Εγκοπή σχήματος V στη άκρη της γλώσσας (σε σχήμα καρδιάς)
• Αδυναμία αγγίγματος της οροφής του στόματος, από την μια πλευρά στην άλλη.
• Αδυναμία τεντώματος της γλώσσας έξω από το στόμα.
• Επίπεδη ή τετράγωνη άκρη της γλώσσας όταν εκτείνεται, αντί μυτερή.
• Κενό μεταξύ των μπροστινών δοντιών στην κάτω γνάθο.
• Προσωρινό άσπρισμα λόγω τάσης του γλωσσικού χαλινού, όταν τεντώνεται η γλώσσα προς τα πάνω ή έξω.

Η θεραπεία συνιστάται μόνο εάν ο βραχύς χαλινός της γλώσσας προκαλεί πρόβλημα. Εάν δεν υπάρχουν συμπτώματα τότε δεν χρειάζεται να ακολουθήσει κάποια θεραπεία.

Σε περιπτώσεις που υπάρχει αγκυλογλωσσία, αν το βρέφος ή το παιδί έχει ήδη εμφανίσει προβλήματα σίτισης ή ομιλίας λόγω του κοντού χαλινού της γλώσσας, ή αν ο παιδίατρος εκτιμά ότι θα παρουσιαστούν προβλήματα στο μέλλον, συστήνεται η χειρουργική χαλινεκτομή (μερική εκτομή του χαλινού) ώστε να προσαρμοστεί στο φυσιολογικό μήκος και να αποκατασταθεί η κινητικότητα της γλώσσας. Η επέμβαση γίνεται συνήθως από ΩΡΛ, στοματολόγο, γναθοχειρουργό ή πλαστικό χειρουργό.

Στη νεογνική και πρώτη βρεφική περίοδο η αποκατάσταση, δηλαδή η διατομή του χαλινού είναι πολύ απλή και δεν χρειάζεται γενική αναισθησία αλλά μόνο ψεκασμό με τοπικό αναισθητικό. Η διαδικασία διαρκεί 5 λεπτά και γίνεται στο ιατρείο ή και πριν φύγει το παιδί από το μαιευτήριο. Η δυσφορία είναι ελάχιστη, δεδομένου ότι υπάρχουν ελάχιστες νευρικές απολήξεις και αιμοφόρα αγγεία στο χαλινό της γλώσσας. Εάν συμβεί αιμορραγία, είναι πολύ μικρή. Η πλήρης επούλωση του τραύματος γίνεται μετά από περίπου μία εβδομάδα. Σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας η επέμβαση συστήνεται να γίνεται κάτω από γενική αναισθησία (κυρίως για να μην φοβάται το παιδί).

Όταν η εκτομή του χαλινού γίνει αφού έχουν ήδη παρουσιαστεί προβλήματα ομιλίας, συνήθως απαιτείται κατόπιν λογοθεραπεία ώστε να μάθει το παιδί να προφέρει τους φθόγγους με τον σωστό τρόπο.

Πολλές φορές σε συνδυασμό με τον βραχύ χαλινό της γλώσσας μπορεί να συνυπάρχει και βραχύς χαλινός του άνω χείλους. Έτσι συνιστάται ταυτόχρονα με την διατομή του χαλινού της γλώσσας να διενεργείται και διατομή του χαλινού του άνω χείλους.