Σύνδρομο του μπιμπερό • Τερηδόνα του Θηλασμού

Το σύνδρομο του μπιμπερό προκαλείται κυρίως από την παρατεταμένη παρουσία γάλακτος, χυμών ή άλλων σακχαρούχων ροφημάτων στο στόμα. Τα σάκχαρα που περιέχουν μπορεί μεν να ηρεμούν το μωρό με την γλυκιά γεύση τους, αλλά δυστυχώς αποτελούν και την καλύτερη τροφή των μικροβίων του στόματος τα οποία τα αποδομούν παράγοντας σαν υποπροϊόντα της διάσπασης τους διάφορα οξέα όπως το γαλακτικό οξύ. Η συνεχής έκθεση των δοντιών στα οξέα που παράγονται από τα μικρόβια του στόματος προκαλεί την διάβρωση της αδαμαντίνης (σμάλτου) των δοντιών και την δημιουργία τερηδόνας.

Η τερηδόνα του μπιμπερό εμφανίζεται συνηθέστερα στις ακόλουθες περιπτώσεις όταν:

• Το βρέφος χρησιμοποιεί για πολλές ώρες την ημέρα μπιμπερό με γάλα, χυμούς ή άλλα υγρά που περιέχουν ζάχαρη έχοντας το συνεχώς στο στόμα.
• Οι γονείς για να κοιμίσουν το μωρό του αφήνουν το μπιμπερό κατά την διάρκεια του ύπνου. Ο κίνδυνος τερηδόνας του μπιμπερό είναι μεγαλύτερος το βράδυ καθώς μειώνεται η έκκριση σάλιου (που λειτουργεί προστατευτικά) και έτσι η επίδραση των οξέων είναι ακόμη πιο καταστροφική.
• Οι γονείς για να ηρεμήσουν και να κοιμηθεί το μωρό, του δίνουν πιπίλα βουτηγμένη σε ζάχαρη ή μέλι.
• Το μωρό θηλάζει πολλές φορές την ημέρα. Ακόμη και το μητρικό γάλα μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα καθώς έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα (τερηδόνα του θηλασμού). Μάλιστα έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση λακτόζης και πολύ λιγότερο ασβέστιο και φώσφορο από το αγελαδινό, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο τερηδονογόνο.
• Επιδημιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι το σύνδρομο του μπιμπερό συνδέεται και με γενετικούς παράγοντες.

Συχνότερα επηρεάζονται τα δύο εμπρός δόντια που έρχονται περισσότερο σε επαφή με τις σακχαρούχες ουσίες καθώς βρίσκονται κοντά στο στόμιο του μπιμπερό ή στην θηλή, και ιδίως τα επάνω δόντια που προστατεύονται λιγότερο από το σάλιο και την γλώσσα.

Τα συμπτώματα ποικίλουν αναλόγως της φάσης εξέλιξης της τερηδόνας:

• Σε πρώιμο στάδιο η τερηδόνα του μπιμπερό μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο από τον παιδοδοντίατρο σαν μια μείωση της φυσική διαφάνειας του δοντιού. Εφαρμόζοντας φωτισμό από την πίσω πλευρά των δοντιών, τα σημεία με αρχόμενη τερηδόνα φαίνονται σαν πιο σκιερά από το υπόλοιπο δόντι.
• Σε αρχικό στάδιο μπορεί να παρατηρηθεί ένας εμφανής τοπικός αποχρωματισμός της επιφάνειας του δοντιού, συνήθως με την μορφή υπόλευκων γραμμών ή κηλίδων (που συνδέονται με την απώλεια ασβεστίου και την αποδυνάμωση της αδαμαντίνης).
• Σε επόμενο στάδιο οι λευκές κηλίδες γίνονται εντονότερες, αρχίζουν να σκουραίνουν, και δημιουργούνται καφέ κηλίδες κυρίως κοντά στην γραμμή των ούλων.
• Στο σημείο εκδήλωσης της τερηδόνας, η αδαμαντίνη καταστρέφεται σταδιακά δημιουργώντας ‘τρύπα’ στο δόντι και η βλάβη επεκτείνεται περιμετρικά αλλά και προχωρά προς το εσωτερικό του δοντιού (οδοντίνη και πολφό). Το μωρό μπορεί να πονάει και να κλαίει στο ζεστό ή το κρύο λόγω της ευαισθησίας του δοντιού που προκαλείται από την εκτεθειμένη οδοντίνη ή/και τον ερεθισμό του πολφού του δοντιού.
• Σε προχωρημένο στάδιο μεγάλο τμήμα ή και σχεδόν ολόκληρη η μύλη του δοντιού μπορεί να αποδομηθεί και να χαθεί. Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος αναγκάζοντας το μωρό να αποφεύγει το φαγητό οδηγώντας σε απώλεια βάρους.

Λόγω της ταχείας εξέλιξης της και των σοβαρών προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσει, η τερηδόνα του μπιμπερό απαιτεί έγκαιρη, άμεση, και αποτελεσματική παρέμβαση για την θεραπεία της.

Σε πρώιμο στάδιο απασβεστίωσης της αδαμαντίνης, η εξέλιξη της τερηδόνας μπορεί να ανακοπεί με φθορίωση των δοντιών (τοπική εφαρμογή φθορίου σε υψηλή συγκέντρωση απευθείας πάνω στις επιφάνειες των δοντιών).

Αν δεν εντοπιστεί έγκαιρα το σύνδρομο του μπιμπερό, συνήθως θα χρειαστεί σφράγισμα του δοντιού. Σε πιο προχωρημένο στάδιο η βλάβη του δοντιού ή των δοντιών μπορεί να είναι τόσο σοβαρή που ο οδοντίατρος να μην μπορεί να την αποκαταστήσει με σφράγισμα ή με την τοποθέτηση θήκης αλλά να χρειαστεί να προχωρήσει στην εξαγωγή ενός ή περισσότερων δοντιών.

Η πρώιμη απώλεια νεογιλών δοντιών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατά την ανατολή των μόνιμων δοντιών καθώς χωρίς το νεογιλό δόντι–οδηγό μπορεί να αποκλίνουν από τη σωστή θέση τους, καθιστώντας απαραίτητη αργότερα μια ορθοδοντική θεραπεία. Σε περίπτωση εξαγωγής νεογιλών δοντιών ο παιδοδοντίατρος μπορεί να συστήσει την τοποθέτηση μηχανισμού διατήρησης θέσης (space maintainer) ώστε να μην μετακινηθούν τα πλαϊνά δόντια και εμποδίσουν την ανατολή του μόνιμου δοντιού.

Σε σοβαρές περιπτώσεις η τερηδόνα μπορεί να επεκταθεί και σε μόνιμα δόντια που ακόμη δεν έχουν καν ανατείλει και βρίσκονται ακόμη μέσα στα ούλα κάτω από τα προσβεβλημένα νεογιλά δόντια.

Εκτός από τα εκτεταμένα προβλήματα στα πρώτα νεογιλά δόντια που μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο του μπιμπερό, τα παιδιά που έχουν εκδηλώσει τερηδόνα της πρώιμης παιδικής ηλικίας εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν τερηδόνα στο μέλλον και στα μόνιμα δόντια.

Για να αποφύγουν τα σοβαρά προβλήματα που αναφέρθηκαν ανωτέρω, η πρώτη προτεραιότητα των γονέων από πλευράς οδοντιατρικής υγείας του βρέφους θα πρέπει να είναι να αποφύγουν την εμφάνιση τερηδόνας του μπιμπερό.

• Αποφεύγετε τον βραδινό θηλασμό αφού ανατείλουν τα πρώτα δόντια του παιδιού
• Δίνετε το μπιμπερό στο μωρό μόνο κατά την ώρα που το ταίζετε.
• Ποτέ μην αφήνετε το μπιμπερό κατά την διάρκεια της νύχτας.
• Μην δίνετε στο μωρό χυμούς ή αναψυκτικά χρησιμοποιώντας το μπιμπερό.
• Μάθετε το παιδί να χρησιμοποιεί ποτήρι αντί για το μπιμπερό το αργότερο μέχρι τα πρώτα του γενέθλια.
• Μην χρησιμοποιείτε το μπιμπερό με γάλα ή άλλες σακχαρούχες ουσίες σαν μέσο για να ηρεμήσετε το μωρό. Προτιμήστε μια πιπίλα ή τουλάχιστον γεμίστε το μπιμπερό μόνο με σκέτο νερό.
• Ποτέ μη δίνετε στο μωρό πιπίλα βουτηγμένη σε ζάχαρη, μέλι, μαρμελάδες κ.α.
• Μετά από κάθε τάισμα ή θηλασμό, σκουπίζετε απαλά τα δόντια του μωρού με ένα κομμάτι απαλό ύφασμα. Μετά τον πρώτο χρόνο, αρχίστε να βουρτσίζετε τα δόντια του μωρού με μια ειδική παιδική οδοντόβουρτσα.
• Επιβλαβή βακτήρια του στόματος μπορεί να μεταδοθούν από τους γονείς το μωρό. Μην βάζετε την πιπίλα ή το κουτάλι του μωρού στο στόμα σας.
• Επισκέπτεστε τακτικά κάθε εξάμηνο έναν παιδοδοντίατρο που θα εντοπίσει και αντιμετωπίσει έγκαιρα τυχόν ενδείξεις τερηδόνας. Επίσης μπορεί να συστήσει την τοποθέτηση sealants (προληπτικές καλύψεις οπών και σχισμών) για την καλύτερη προστασία των δοντιών. Η πρώτη επίσκεψη στον παιδοδοντίατρο θα πρέπει να προγραμματιστεί γύρω στα πρώτα γενέθλια του παιδιού μόλις αρχίσουν να ανατέλλουν τα πρώτα νεογιλά δόντια.