Πρησμένα • Ερεθισμένα Ούλα

Τα φυσιολογικά ούλα έχουν ανοικτό ροζ χρώμα, στικτή υφή (σαν φλούδα πορτοκαλιού), ‘σβήνουν’ ομαλά γύρω από την βάση κάθε δοντιού και δεν ματώνουν. Όταν τα ούλα μας είναι πρησμένα παίρνουν έντονο κόκκινο χρώμα, η επιφάνεια τους γίνεται λεία λόγω της φλεγμονής, είναι έντονα διογκωμένα ιδίως στα μεσοδόντια διαστήματα και φαίνονται σαν να έχουν ‘ανέβει’ πάνω στα δόντια.

Το μάτωμα των ούλων είναι φυσιολογικό μόνον όταν υπάρχει κάποιος τραυματισμός. Αν τα ούλα μας αρχίσουν να ματώνουν κατά το φυσιολογικό βούρτσισμα των δοντιών ή ακόμη περισσότερο όταν ξυπνάμε το πρωί με πικρή γεύση ή με αίμα στο στόμα ή το μαξιλάρι μας, αυτά είναι σημάδια ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την υγεία των ούλων μας.

Αν και σε περιπτώσεις έντονης φλεγμονής μπορεί τα ούλα να πονάνε αν τα πιέσουμε, συνήθως τα πρησμένα ούλα ακόμη και όταν έχουν αρχίσει να ματώνουν δεν συνοδεύονται και από πόνο. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι καλό, γιατί η έλλειψη πόνου και έντονης ενόχλησης δεν μας αναγκάζει να πάμε στον οδοντίατρο όπως θα κάναμε αν πονάγαμε, με αποτέλεσμα το πρόβλημα που προκαλεί το πρήξιμο και το μάτωμα των ούλων να παραμένει και να εξελίσσεται προκαλώντας μεγαλύτερη βλάβη.

Για να καταλάβουμε αν τα ούλα μας είναι πρησμένα μπορούμε να κάνουμε ένα απλό τεστ. Να πιέσουμε έντονα σε ένα σημείο τα ούλα μας για μερικά δευτερόλεπτα. Αν όταν απομακρύνουμε το δάκτυλο μας, το ούλο στο σημείο αυτό έχει ασπρίσει και χρειαστούν μερικά δευτερόλεπτα για να πάρει και πάλι το φυσιολογικό χρώμα του, τότε πιθανότατα υπάρχει φλεγμονή των ούλων.

Η συχνότερη αιτία για το πρήξιμο και το μάτωμα των ούλων είναι οι κύριες παθήσεις των ούλων, η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα. Υπάρχουν όμως και άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν πρησμένα ούλα είτε μέσω αύξησης του μεγέθους των υπαρχόντων κυττάρων των ούλων (υπερτροφία) είτε μέσω της αύξησης του αριθμού των ουλικών κυττάρων (υπερπλασία). Η υπερτροφία των ούλων δηλαδή η διόγκωση τους συνήθως οφείλεται στην συγκέντρωση υγρών στο εσωτερικό τους κατά την προσπάθεια του οργανισμού να καταπολεμήσει μια μόλυνση.

Γενικά, οι κυριότερες αιτίες πρησμένων ούλων είναι:

• Ουλίτιδα. Η ουλίτιδα είναι η ηπιότερη μορφή της περιοδοντικής νόσου κατά τα αρχικό στάδιο της ασθένειας. Τα μικρόβια της οδοντικής πλάκας προσβάλουν και ερεθίζουν τα ούλα, προκαλώντας φλεγμονή. Τα ούλα διογκώνονται και γίνονται πιο κόκκινα. Σε προχωρημένο στάδιο ουλίτιδας μπορεί να εμφανιστεί και μάτωμα των ούλων, συνήθως κατά το βούρτσισμα των δοντιών ή τη χρήση οδοντικού νήματος. Αν η ουλίτιδα δεν αντιμετωπιστεί με βελτίωση της στοματικής υγιεινής θα εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα.
• Περιοδοντίτιδα. Τα ούλα είναι πολύ ερεθισμένα, μπορεί να πονάνε και να ματώνουν, αποκολλώνται από τα δόντια και δημιουργούνται περιοδοντικοί θύλακες. Δυστυχώς πολλοί ασθενείς λόγω του ματώματος των ούλων αρχίζουν να αποφεύγουν το βούρτσισμα επιδεινώνοντας την κατάσταση, αντί να βουρτσίζουν ακόμη περισσότερο και να επισκεφθούν άμεσα τον οδοντίατρο τους όπως χρειάζεται. Σε προχωρημένα στάδια της περιοδοντίτιδας, η αιμορραγία των ούλων είναι συνεχής, και όχι μόνον κατά το βούρτσισμα. Τα ούλα συνεχίζουν να υποχωρούν, το οστό που περιβάλλει το δόντι αποδομείται λόγω της μόλυνσης, τα δόντια αρχίζουν να κινούνται και στο τέλος πέφτουν. Για την αντιμετώπιση της περιοδοντίτιδας δεν αρκεί η βελτίωση της στοματικής υγιεινής αλλά απαιτείται θεραπεία από οδοντίατρο ή ειδικό περιοδοντολόγο.
• Παρενέργειες φαρμάκων. Ορισμένα φάρμακα, όπως αντιπηκτικά αίματος, αντι-επιληπτικά και αντι-υπερτασικά, μπορεί να προκαλέσουν σαν παρενέργεια μάτωμα ή πρήξιμο των ούλων. Μπορεί να αντιμετωπιστεί με αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής, όταν αυτό είναι δυνατόν.
• Ορμονικές αλλαγές. Πολλές έγκυες, κυρίως στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο, νοιώθουν τα ούλα τους πρησμένα ή και να ματώνουν. Αυτό οφείλεται στην λεγόμενη ουλίτιδα της εγκυμοσύνης που προκαλείται μάλλον λόγω των ορμονικών αλλαγών στο σώμα προκαλώντας φλεγμονή των ούλων. Αντιμετωπίζεται με σχολαστική στοματική υγιεινή και σταματάει λίγο καιρό μετά την γέννα. Παρόμοια προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν σε γυναίκες και κατά την εφηβεία, εμμηνόπαυση ή και περιστασιακά λίγο πριν τις ημέρες της περιόδου.
• Λοιμώξεις των ούλων. Σε περιπτώσεις λοίμωξης των ούλων είτε από ιούς όπως αυτός του απλού έρπη είτε από μύκητες όπως ο Candida albicans (μυκητιασική στοματίτιδα) που έχουμε ερεθισμό του βλεννογόνου μπορεί να εμφανιστεί και πρήξιμο των ούλων.
• Οξεία Ελκονεκρωτική Ουλίτιδα. Η οξεία νεκρωτική ελκώδης ουλίτιδα είναι μια πολύ πιο σοβαρή κατάσταση από την συνήθη ουλίτιδα, και μπορεί να οδηγήσει τελικά στην πλήρη νέκρωση του ιστού των ούλων. Η μόλυνση μπορεί να επιφέρει ταχεία καταστροφή των περιοδοντικών ιστών. Τα ούλα έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα, με έντονο πρήξιμο και αιμορραγούν. Προκαλείται από έλλειψη στοματικής υγιεινής κυρίως σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και υπό συνθήκες στρες και κακής διατροφής.
• Μικροτραυματισμοί. Μικροτραυματισμοί των ούλων, όπως πχ από ένα σκληρό κομμάτι ψωμιού, ή ένα κάψιμο από καυτό φαγητό μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό και πρήξιμο των ούλων. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πρόβλημα είναι εντοπισμένο σε κάποιο σημείο και θα υποχωρήσει μόνο του με την επούλωση του βλεννογόνου των ούλων.
• Λανθασμένη χρήση οδοντόβουρτσας / οδοντικού νήματος. Όταν αλλάξουμε την οδοντόβουρτσα μας με μια πιο σκληρή, ή έχουμε να χρησιμοποιήσουμε οδοντικό νήμα αρκετές ημέρες ή κατά λάθος βάλουμε υπερβολική δύναμη όταν βουρτσίζουμε τα δόντια είναι πιθανόν να τα τραυματίσουμε λίγο και να ματώσουν ή να πρηστούν τοπικά. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό αν σταματήσει μετά από λίγες ημέρες και δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία.
• Έγκλειστοι φρονιμίτες / Περιστεφανίτιδα. Όταν κάποιο δόντι (συνήθως φρονιμίτης) δεν καταφέρει να ανατείλει πλήρως στο στόμα (ημιέγκλειστο) ή παραμείνει κάτω από τα ούλα (έγκλειστο), η πίεση που ασκείται στο ούλο από πάνω του προκαλεί πρήξιμο και πόνο. Επίσης αν ο φρονιμίτης καλύπτεται μόνο μερικώς από τα ούλο μπορούν να εισχωρήσουν ανάμεσα τους υπολείμματα τροφών και μικροβιακή πλάκα δημιουργώντας μόλυνση και φλεγμονή (περιστεφανίτιδα) . Συνήθως αντιμετωπίζεται με χειρουργική εξαγωγή του φρονιμίτη.
• Αλλεργικές αντιδράσεις. Οίδημα των ούλων εμφανίζεται και λόγω αλλεργικών αντιδράσεων που μπορεί να οφείλονται σε τροφές, φάρμακα, οδοντόκρεμες ή ακόμη και σε υλικά (κυρίως μέταλλα) που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι για προσθετικές αποκαταστάσεις (σφραγίσματα, θήκες, γέφυρες, τεχνητές οδοντοστοιχίες).
• Έλλειψη βιταμινών. Η ελλιπής διατροφή που οδηγεί σε έλλειψη βιταμίνης C (σκορβούτο) έχει σαν σύμπτωμα την διόγκωση και μάτωμα των ούλων που αποκτούν μια σπογγώδη εμφάνιση. Η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης C που υπάρχει κυρίως στα φρούτα θεωρείται απαραίτητη για την καλή υγεία των ούλων.
• Οδοντικό / Περιοδοντικό απόστημα. Σε προχωρημένα στάδια τερηδόνας αν η μόλυνση φθάσει στον πολφό μεταφέρεται μέσω των ριζικών σωλήνων στο χώρο γύρω από τη ρίζα του δοντιού δημιουργώντας ένα οδοντικό απόστημα. Στο σημείο συσσωρεύεται πύον που πιέζει τα ούλα και προκαλεί πρήξιμο και έντονο πόνο λόγω της συσσωρευμένης πίεσης. Μπορεί να αντιμετωπιστεί με παροχέτευση του πύου (μέσω τομής στο ούλο ή ενδοδοντικής θεραπείας) και φυσικά με αντιμετώπιση της μόλυνσης με απονεύρωση ή εξαγωγή του δοντιού και λήψη αντιβιοτικών. Σε περιπτώσεις προχωρημένης περιοδοντίτιδας τα μικρόβια εισχωρούν στο χώρο ανάμεσα στη ρίζα του δοντιού και τα ούλα. Αν η μόλυνση είναι έντονη δημιουργείται περιοδοντικό απόστημα. Υπάρχει πρήξιμο και πύον βγαίνει ανάμεσα από το δόντι και τα ούλα. Απαιτείται ριζική απόξεση και βαθύς καθαρισμός των δοντιών παράλληλα με λήψη αντιβιοτικών.
• Όγκοι - Καρκίνος. Περίεργο τοπικό πρήξιμο ή εξογκώματα στα ούλα χωρίς εμφανή αιτία μπορεί να είναι αρχικό στάδιο καρκίνου του στόματος. Χρειάζεται άμεση εξέταση από οδοντίατρο για τον εντοπισμό της αιτίας. Αν χρειάζεται ο οδοντίατρος θα λάβει δείγμα για βιοψία. Χαρακτηριστική περίπτωση καλοήθων όγκων των ούλων είναι οι επουλίδες της εγκυμοσύνης, μικρά ογκίδια στην περιοχή των ούλων που εμφανίζονται σε ορισμένες εγκύους. Αν δεν υποχωρήσουν μετά τη γέννα μπορεί να χρειαστεί η χειρουργική αφαίρεση τους.
• Χρόνιοι ερεθισμοί / Υπερπλασία. Χρόνιος ερεθισμός των ούλων (όπως από μερικές ή ολικές τεχνητές οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν σωστά, ελάσματα από ορθοδοντικά σιδεράκια που προεξέχουν, προβληματικές γέφυρες ή θήκες με αιχμηρά όρια) μπορεί να προκαλέσει υπερπλασία των ούλων. Αντιμετωπίζεται με αντικατάσταση ή διόρθωση της προβληματικής οδοντιατρικής συσκευής. Μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αφαίρεση του υπερβάλλοντος ουλικού ιστού.
• Ανατολή δοντιών. Στα παιδιά μέχρι 14 ετών είναι συνηθισμένο να υπάρχει πρήξιμο και πόνος στα ούλα όταν πρόκειται να ανατείλει κάποιο νεογιλό ή μόνιμο δόντι. Ο πόνος θα υποχωρήσει με την ανατολή του δοντιού και την επούλωση των ούλων. Παρόμοιο πρήξιμο μπορεί να εμφανιστεί αργότερα μεταξύ 17 και 24 ετών όταν ανατέλλουν οι φρονιμίτες.

Για να προλάβετε τα προβλήματα που συνδέονται με τα πρησμένα ούλα, μπορείτε να ακολουθήσετε μερικές βασικές συμβουλές:

• Βουρτσίζετε τα δόντια σας και χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα καθημερινά. Το σωστό βούρτσισμα των δοντιών τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα είναι βασική προϋπόθεση για καλή στοματική υγιεινή για να αποφύγετε προβλήματα των ούλων.
• Διατηρείτε υγιεινή και ισορροπημένη δίαιτα. Ένας δυνατός οργανισμός με επαρκή πρόσληψη βιταμινών (ιδιαίτερα των Β και η C) βοηθάει να έχουμε υγιή ούλα.
• Μειώστε το άγχος. Το άγχος επιδρά αρνητικά στην υγεία των ούλων και συνδέεται με αρκετά από τα προβλήματα τους, πιθανότατα έσω της επίδρασης του στην εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος.
• Επισκέπτεστε τακτικά τον οδοντίατρο σας. Οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο κάθε εξάμηνο ίναι απαραίτητες για τον γρήγορο εντοπισμό και αντιμετώπιση των προβλημάτων των ούλων. Ο οδοντίατρος θα καταλάβει αμέσως αν έχουμε πρησμένα ούλα και επίσης θα εντοπίσει τυχόν ύποπτους ερεθισμούς ή εξογκώματα που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση.

Μην αγνοείτε τα πρησμένα ούλα. Το πρήξιμο και το μάτωμα των ούλων δεν είναι φυσιολογικό. Επισκεφθείτε τον οδοντίατρο σας.